شهروندی الکترونیک

مسئله اولیه ما در این تحقیق، تعیین جایگاه شهروند ایرانی در شکل دهی و توسعه فرهنگ شهروندی است. اما از آنجا که شهروند الکترونیک برای توسعه فرهنگ شهروندی نیاز به آموزش، امکانات و حق تولید محتوای دیجیتالی از طریق دولت ها را دارد، در این تحقیق به تعیین جایگاه شهروند ایرانی در قوانین فضای مجازی ایران پرداختیم. پس از مرور نظریات مرتبط مختلف، سنخ شناسی قوانین فضای مجازی به عنوان چهارچوب نظری در این تحقیق به کار گرفته شد. روش شناسی این تحقیق نیز استفاده از روش سناریوسازی به طور معکوس (واسازی) است. با هدف تحلیل رویکرد دولت به شهروندی الکترونیک در ایران، در این مقاله تلاش شده است با تحلیل قوانین برنامه های پنج ساله چهارم و پنجم توسعه، رویکرد دو برنامه پنج ساله به فضای مجازی، قابلیت ها و کاربردهای آن و همین طور به حقوق شهروندی و آموزش شهروندی مورد مطالعه قرار گیرد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که رویکرد قانونگذاران و برنامه ریزان در ایران، افزایش دسترسی به اینترنت و تشکیل دولت الکترونیک برای خدمت رسانی به شهروندان است (قوانین ایجابی) و در عین حال به امکان تولید محتوای فرهنگ شهروندی توسط شهروندان کم توجهی شده است (قوانین سلبی). پیشنهاد می شود که با نگاهی سازگارانه و معتدل به ظرفیت های فضای مجازی، توسعه فرهنگ شهروندی الکترونیک با همکاری دولت و شهروندان (رویکرد ارتباط متقابل) به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. در واقع بزرگترین سرمایه فضای مجازی تبدیل کردن کاربر و شهروند به تولید کننده است.

گسترش مشارکت دیجیتالی در دنیای امروز محیط های آموزشی را با مسئله تبدیل کودکان به شهروندان نمونه جامعه روبه رو کرده است. هدف این تحقیق تعیین عناصر برنامه درسی پیشنهادیِ آموزش شهروند الکترونیک و اولویت بندی آن هاست. پژوهش حاضر ازنظرِ هدف کاربردی، ازنظرِ روش شناسی تلفیقی و ازنظرِ نوع روش کمّی و کیفی است. جامعه پژوهش را منابع چاپی و الکترونیک خارجی در زمینه شهروندی الکترونیک در پایگاه های داده ای آی اس آی، اسکوپوس، ای اس آی و آی اس سی و مقاله های داخلی در پایگاه های اس آی دی، مگیران، سیویلیکا و غیره در دوره 20۲۲-20۰۰ شامل می شد. 107 نمونه از آن ها براساس نمونه گیری هدفمند انتخاب و داده ها با استفاده از روش فراتحلیل تجزیه وتحلیل شدند. روایی الگو با بهره گیری از نظرهای کارشناسی در چارچوب روش دلفی و روش قابلیت اعتماد محاسبه شد. به منظور اولویت بندی عناصر برنامه درسی پرسش نامه ای میان 80 نفر از آموزگاران دوره ابتدایی توزیع و نتایج با استفاده از روش آنتروپی شانون تحلیل شد. 27 مؤلفه مؤثر در ذیل چهار عنصر هدف ها، محتوا، راهبردهای یاددهی یادگیری و ارزشیابی شناسایی شد. براساس مدل آنتروپی شانون راهبردهای یاددهی یادگیری (037/0)، محتوا (029/0)، هدف ها (025/0) و ارزشیابی (019/0) به ترتیبْ اولویت های اول تا آخر را دریافت کردند. بیشترین ضریب های اهمیت در عنصر هدف ها مؤلفه توانایی مشارکت الکترونیک (029/0)، در عنصر محتوا مؤلفه دانش کار با سخت افزارها (0۴0/0)، در عنصر راهبردهای یاددهی یادگیری مؤلفه مشارکتی (0397/0) و در عنصر ارزشیابی مؤلفه ارزشیاب بود.  در بسیاری از مدرسه های ابتدایی، به علت کمبود و گاهی نبود امکاناتْ عملیاتی کردن تمامی مؤلفه های پیشنهادی امکان پذیر نیست. یافته های این تحقیق با ارائه اولویت عناصر برنامه درسی قابلیت دارد تا در مدرسه های ابتدایی ایران، طبق ضرورت و امکانات در دسترس برنامه ریزی آموزش شهروند الکترونیک، کاربردی شود.