بین منطقه گرایی

بین منطقه گرایی به عنوان یکی از حوزه های مطالعاتی جدید در رشته روابط بین الملل محسوب می شود. اگرچه این حوزه مطالعاتی جدید محسوب می شود، اما با مطالعه تاریخ تکوین این حوزه می توان دریافت که بین منطقه گرایی در عرصه بین المللی یکی از متغیرهای تاثیرگذار بر روندهای همگرایی و منطقه گرایی در حوزه های متنوع بوده است. پرسش مطرح شده در این پژوهش این است که وضعیت بین منطقه-گرایی چه تاثیراتی بر همکاری ها و رقابت ها در حوزه امنیت بین الملل گذاشته است؟ در این پژوهش تلاش می شود که تاثیرگذاری این حوزه مطالعاتی بر دو شاخص همکاری و رقابت های امنیتی در عرصه بین المللی مورد بررسی قرار بگیرد. روش پژوهش در گام اول فرضیه ای بر پایه استنتاج قیاسی ارائه می شود و در گام دوم با استفاده از داده های تجربی تلاش می شود تا با استفاده از این داده ها، فرضیه راستی آزمایی شود. مطابق فرضیه پژوهش بین منطقه گرایی با تاثیرگذاری بر روندهای منطقه ای منجر به شکل گیری شبکه ای از مناطق شده است که این شبکه ها در حوزه های امنیتی به یکدیگر متصل شده اند. طبق یافته های پژوهش به نظر می رسد که روابط امنیتی بین منطقه ای میان کنش گران به صورت پیوندهای نامتقارن شکل می گیرند و برخی از کنش گران بین المللی مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و چین به دلیل وجود نوعی منطق اهدا کننده- گیرنده در روابط بین منطقه ای و همچنین توانایی های مالی و نهادی پیشرفته تر، از موقعیت شبکه ای غالب تری نسبت به اتحادیه آفریقا و سایر کنش گران درحال توسعه در سیستم بین الملل برخوردار هستند.

در شرایط کنونی سیستم بین الملل استفاده از ظرفیت های هم افزایی ناشی از بین منطقه گرایی یکی از بدیل های مناسب برای دیپلماسی دفاعی دولت ها محسوب می شود. پرسش اصلی این پژوهش این است که چرا ظرفیت های بین منطقه ای منجر به تقویت دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران می شود؟ روش این پژوهش مبتنی بر دو گام است؛ در گام اول مدلی تحلیلی- نظری ارائه می شود و در گام دوم با استفاده از داده های تجربی ظرفیت های بالفعل و بالقوه دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران و بین منطقه گرایی موردبررسی قرار می گیرد. مطابق فرضیه این پژوهش بین منطقه گرایی فضای کنش راهبردی و دفاعی را تحت تأثیر قرار داده است. دیپلماسی دفاعی دولت ها تحت تأثیر بین منطقه گرایی نیازمند افزایش هم افزایی در شبکه های بین منطقه ای هستند. جمهوری اسلامی ایران در سیستم بین الملل دارای شبکه های بین منطقه ای تعاملی و تأسیسی در ابعاد ژئوپولیتیکی، ژئوکالچری و ژئواکونومیکی است. این شبکه های بین منطقه ای از طریق تداخل شبکه ای می تواند ظرفیت های بالقوه فراوانی برای دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران فراهم کند.