شرکت سهامی قالی

بحران اقتصادی 1929 یکی از مهمترین بحران های اقتصادی سده بیستم بود که در آمریکا آغاز شد و بی درنگ به سایر کشورهای دیگر سرایت کرد. در نتیجه این بحران تحولات گسترده ای در برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی بیشتر کشورهای جهان پدید آمد. این بحران در ایران نیز تأثیرات دامنه داری در برنامه ریزی اقتصادی و زندگی مردم داشت. این جستار با بررسی اسناد آرشیوی و داده های مکتوب بازرگانی به روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که پیامدهای بحران اقتصادی 1929 بر صنعت قالی بافی ایران، به عنوان مهمترین کالای صادراتی غیر نفتی کشور، چه بود؟ فرضیه این جستار آن است که بحران اقتصاد جهانی یک متغیر اصلی در جهت دهی به برنامه ریزی های اقتصادی ایران از جمله برپایی شرکت سهامی قالی بود. یافته های پژوهش نشانگر آن است که صادرات قالی ایران تحت تأثیر بحران اقتصادی آمریکا و رقابت های بازرگانی بسیار کاهش یافت. اگر چه دولت کوشید تا با انحصار بازرگانی خارجی و تشکیل شرکت سهامی قالی بر موانع ساختاری بازرگانی خارجی غلبه پیدا کند، اما به رغم رشد صادرات قالی در سال 1310 و 1311، تولید و صادرات قالی هیچ گاه به موقعیت پیش از بحران اقتصاد جهانی نرسید. تشکیل شرکت سهامی قالی نتوانست موقعیت آن را ببهبود بخشد. در نتیجه این موضوع باعث رکود اقتصادی و بیکاری گسترده در بخش هایی از ایران شد که به شدت وابسته به تولید و صادرات قالی شده بودند.