ریختار

در بین انواع ذوق و سلیقه افراد، سینما از مهم ترین این سلیقه ها در دنیای مدرن و امروزی است. ذائقه و سلیقه افراد جامعه، به عنوان بخشی از سرمایه فرهنگی آن ها، برگرفته از عادت واره یا ریختار آن هاست که تحت تأثیر عوامل مختلفی چون موقعیت اجتماعی، تحصیلات، محل سکونت، و ... شکل می گیرد. رویکرد نظری که صرفاً به مطالعه فرایند یادشده بپردازد، رویکرد نظری سرمایه فرهنگی پی یر بوردیو است. او در بررسی ذوق و سلیقه افراد معتقد است با اینکه ایدئولوژی کاریزما علاقه به فرهنگ مشروع را نوعی موهبت الهی قلمداد می کند، اما مشاهده علمی نشان می دهد که نیازهای فرهنگی به خودی خود شکل نگرفته و محصول تعلیم و تربیت اند. در این بررسی نیز با استفاده از نظریه بوردیو، این فرضیه کلی مطرح است: به نظر می رسد سلیقه های سینمایی و انتخاب سینما برای گذراندن اوقات فراغت تحت تأثیر شرایط عینی زندگی اجتماعی شکل می گیرد که از طریق ریختار یا عادت واره به کنش و ذهنیت افراد متصل می شود. در این تحقیق، برای بررسی سلیقه های سینمایی افراد سینمارو از روش کمّی و کیفی استفاده شده است. در روش کمّی، از ابزار پرسش نامه، و در روش کیفی، از مصاحبه عمیق با آگاهان و متخصصان امر استفاده شده است. نتایج پیمایش روی 378 نفر از افراد سینمارو با استفاده از آزمون های آماری مرتبط، نشان داد که پایگاه اقتصادی اجتماعی، تحصیلات، محل سکونت، و... از مهم ترین عوامل مؤثر بر ریختار و نهایتاً شکل گیری سلیقه های سینمایی و سینمارو بودن افراد است. فقط در مورد رابطه سن و سلیقه های سینمایی مشخص شد سن تأثیری در سلیقه های سینمایی ندارد و افراد در سنین مختلف سلیقه های سینمایی متفاوت دارند.

بنابر مواضع جهان بینی دنیای مدرن، بسیاری از جامعه شناسان تلاش کرده اند تا فهم خود از جهان اجتماعی و کنش انسانی را فرمول بندی کنند. پی یر بوردیو، به عنوان یکی از با نفوذترین جامعه شناسان فرهنگی متأخر، مدعی است که می توان پیچیدگی منطق عینی و ذهنی مندرج در سبک زندگی عاملان اجتماعی را بر اساس فرمول و مدل تحلیلی معینی منکشف نمود. این مقاله تلاش می کند تا با استعانت از نظریه فطرت شهید مطهری و روش پژوهش اسنادی، مهم ترین چالش های آن ادعا را با فطرت و زیست مؤمنانه آشکار سازد. مدل بوردیو به دلیل اتخاذ موضع چشم اندازگرایی به نوعی نسبی انگاری در مقوله های فرهنگ، اخلاق و بسیاری از عوامل اجتماعی مانند جنسیت منتج شده است. جامعه و طبقه نیز مقدم بر فطرت انسانی و هویت اصیل او انگاشته شده اند. همچنین، به دلیل قبول منطق منفعت، نمی توان از مفاهیمی همچون ساده زیستی، قناعت، عزت نفس، خودِ واقعی، مرز میان امر حق و امر باطل و آزادی همراه با مسئولیت پذیری سراغی گرفت.