روایت نگاری تأملی

هدف پژوهش حاضر، تبیین چرایی و ضرورت توجه به روایت نگاری تأملی به عنوان یک راهکار برای توسعه حرفه ای در برنامه درسی کارورزی دانشجومعلمان است. برای دستیابی به تبیین فوق، از روش ترکیب پژوهی استفاده شده است که در آن، پژوهش های بیست سال اخیر با روشی نظام مند انتخاب شدند سپس مورد واکاوی محتوایی قرار گرفتند و دسته بندی شدند؛ در مرحله بعد (غربالگری ریز)، بیست پژوهش که معیارهای مد نظر را داشتند، انتخاب شدند، سپس طبق اصول تلفیق،  ترکیبی از یافته های آن ها، بازاندیشی و بازآرایی شد. در یافته های این ترکیب، ضرورت به کارگیری روایت نگاری تأملی در توسعه حرفه ای از چهار منظر، توجیه پذیر است: «روایت نگاری و سطوح تأمل»، «روایت نگاری تأملی و هویت فردی»، «روایت نگاری تأملی و هویت اجتماعی» «روایت نگاری تأملی و هویت حرفه ای». درنتیجه می توان گفت روایت نگاری تأملی بر ابعاد چهارگانه شناختی، عاطفی، اجتماعی و حرفه ای دانشجومعلمان -که از مؤلفه های مهم توسعه حرفه ای است- تأثیر مثبت دارد و می توان از آن به عنوان یک ابزار قوی در حوزه تربیت معلم استفاده کرد.  

هدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر روایت نگاری تأملی دروس کارورزی دانشگاه فرهنگیان بر توسعه حرفه ای نومعلمان است. برای دستیابی به این هدف از رویکرد کیفی ارزیابانه از نوع پاسخگویانه استفاده شده است. جامعه آماری شامل همه دانشجو-معلمان ورودی سال1393 با گرایش آموزش ابتدایی در پردیسهای تهران بود که مهر 1397 در مدارس ابتدایی سراسر کشور شروع به کار کردند. 18 نفر مشارکت کننده (12 دختر و 6 پسر) با شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری شدند. روش تحلیل داده ها در مرحله اول، تحلیل محتوای استقرایی با به کارگیری کدگذاری باز و در مرحله دوم تحلیل محتوای قیاسی با به کارگیری کدگذاری محوری بوده است. به این صورت که یافته های مرحله اول با الگوی معیار مقایسه شدند. یافته های حاصل از تحلیل داده ها شامل برنامه ریزی و  تدارک حضور در کلاس درس، مدیریت بهینه محیط کلاس درس، مدیریت بهینه فرایند یاددهی- یادگیری و سنجش و مواجهه فعال با امر توسعه حرفه ای بود. از مقایسه یافته های سؤال اول با ابعاد الگو چنین استنباط می شود که اگرچه مضامین با ابعاد چها رگانه و پانزده مؤلفه از میان بیست مؤلفه الگو مطابقت دارد، اما بیشترین همپوشانی را با ابعاد اول و سوم دارد که مرتبط با طراحی و تدریس است. در نتیجه، روایت نگاری تأملی می تواند محملی مناسب برای توسعه حرفه ای دانشجو- معلمان باشد و اثری ماندگار بر نو معلمان بگذارد، در صورتی که در شرایط کارورزی، تدریس  مستقل و وقایع طبیعی را تجربه کنند تا روایتها جامع تر و واقعی تر باشد.