وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده

در این پژوهش، عوامل «بازماندگی تحصیلی فرزندان» در دو سطح«خانواده» و «استان محل زندگی» با روش مدلهای خطی سلسله مراتبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بنابر تحلیلهای انجام شده،میانگین «نسبت فرزندان محروم از تحصیلات بالاتر از دوره راهنمایی در خانواده» در میان استانها تفاوتی معنا دار با همدیگر دارد. این به معنای تأثیر ویژگیهای سطح دوم (استان) بر تغییرات میانگینِ سطح اول(خانواده)است و لزوم به کارگیری مدل چند سطحی را تأیید می کند. براساس برآوردها، بیشترین تفاوت ها در نسبت بازماندگی تحصیلی مربوط به سطح خانواده است.در سطح استانی،وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده رابطه منفی معنادار با نسبت بازماندگی تحصیلی فرزندان درون استانها دارد؛ اما درباره شدت این رابطه، یافته ها نشان می دهند که هرچه میانگین «نسبت فرزندان بازمانده از تحصیل خانواده» در استانی بالاتر باشد، شدت رابطه وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده و بازماندگی تحصیلی فرزندان کاهش می یابد و در مقابل، هرچه این میانگین کمتر باشد، شدت این رابطه افزایش می یابد. به سخن دیگر، در استانهایی که میزان بازماندگی از تحصیل زیاد است، عوامل زمینه ای دیگری افزون بر وضعیت خانواده ها، همچون شاخصهای توسعه استان، وضعیت آموزش و ...، در تشدید این مسئله مؤثر هستند. در نهایت می توان اذعان کرد که نقش وضعیت اقتصادی-اجتماعی «خانواده» درمقایسه با وضعیت «استان»،در مسئله بازماندگی تحصیلی فرزندان از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که شدت تأثیر پایگاه اقتصادی-اجتماعی خانواده بر وضعیت تحصیلی فرزندان،در استانهای متفاوت با هر نوع زبان و گویش و نیز با هرسطح از توسعه یکسان بوده است. یافته های این پژوهش، همچنان بر نقش بی بدیل خانواده در تربیت و جامعه پذیری فرزندان تأکید دارد.

پژوهش حاضر باهدف نقش وضعیت اجتماعی- اقتصادی خانواده و مهارت های اجتماعی دبیران بر پیشرفت تحصیلی با میانجیگری درگیرهای تحصیلی دانش آموزان است. این پژوهش از نوع کاربردی و ازلحاظ اجرا، همبستگی و از نوع تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان ریاضی به تعداد 19 نفر و دانش آموزان دختر و پسر متوسطه اول در سال تحصیلی (1399-1398) شهرستان الیگودرز به تعداد 5675 نفر بودند. از روش نمونه گیری خوشه ای تک مرحله ای تعداد یک مدرسه دخترانه (50 نفر) و یک مدرسه پسرانه (50 نفر) و 6 معلم مربوطه به عنوان نمونه انتخاب شد. از پرسشنامه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان فام و تیلور (1999)، پرسشنامه وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده گرما رودی و مرادی (1389)، پرسشنامه مهارت های اجتماعی معلمان ماتسون و همکاران (1983) و پرسشنامه درگیری تحصیلی شکاری (1392) ب رای گ ردآوری داده ها اس تفاده ش د. جهت تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که مهارت های اجتماعی معلمان و وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده بر درگیری تحصیلی دانش آموزان اثر مستقیم و معنی دار(53/0 و 62/0) دارد؛ وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده و مهارت های اجتماعی معلمان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اثر مستقیم و معنی دار(54/0 و 55/0) و با میانجیگری درگیری تحصیلی اثر غیرمستقیم و معنی دار(56/0 و 62/0) دارد؛ درگیری تحصیلی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی آن ها رابطه مستقیم و معنی دار(69/0) دارد، و مدل ساختاری پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. می توان نتیجه گرفت که وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده و مهارت های اجتماعی معلمان بر پیشرفت تحصیلی با میانجیگری درگیری تحصیلی دانش آموزان اثر معنی دار دارد.