مبادله هیجانی

هرگاه معماری از تکیه گاه های عینی ساختمان به سمت محیط ناملموس ادراک و تجربه ی انسانی حرکت می کند، پیشبرد درک تجربی زیبایی شناسی دشوار می شود. چراکه ماهیت غیرملموس، زودگذر و هیجانی آن باعث می شود، سنجش درونی آن با خودآگاهی یا سنجش خارجی آن با مشاهده یا توسط ابزارها با مشکل روبه رو شود. ازاین رو یکی از راه های ممکن برای شناخت بهتر این نوع از ادراک، توجه به موضوع هویت مداری در آثار معماری و نقش آن در تشدید احساس زیبایی شناسانه انسان از فضاست؛ لذا هدف از تهیه مقاله حاضر شناخت توانمندی های زیبایی شناسی در معماری ایران در پاسخ به نیازهای مخاطبان و کشف رابطه ی میان ترجیحات آن ها و انطباق آن با موضوعات هویتی مرتبط با ارزیابی های عاطفی ناشی از تجربه حس خوشایندی فضاهاست. در این راستا این پرسش مطرح می شود، مؤلفه های تبیین کننده ارزیابی عاطفی فضا چه ارتباطی با حس هویت مداری و انطباق آن با ترجیحات زیبایی شناسی کاربران مبتنی بر تجربه آثار معماری دارند؟ بر اساس مؤلفه ها و معیارهای مرتبط باآنچه مستخرج از ادبیات نظری موضوع بود و با بهره گیری از نمونه جامعه آماری 40 نفر زن و تکمیل پرسشنامه محقق ساخته در بازدید حضوری از سه ساختمان فرهنگی منتخب، داده های حاصل از امتیازها (طیف پنج لیکرتی) با استفاده از تحلیل رگرسیونی ارزیابی شد. نتایج نشان داد؛ مؤلفه تبیین کننده ارزیابی عاطفی کاربران ابتدا از طریق مؤلفه های هیجانی به دو بعد اصلی 1- حالات هیجانی و 2- مبادله هیجانی، قابل تقسیم بندی است. حالت هیجانی که تجربه ی عاطفی و احساسی کاربر را شامل می شود و از طریق مؤلفه های ادراکی، شناختی و انگیزشی تبیین می گردد، بیشترین ارتباط را با احساس هویتمندی آثار معماری نشان می دهند. مبادله ی هیجانی نیز مبتنی بر تعامل کاربر و تجربه فضایی اوست که نقش مؤلفه های حسی-حرکتی و رفتاری را به عنوان عامل مؤثر بر تعامل هیجانی و ارزیابی عاطفی حاصل از آن معین می کند و به صورت غیرمستقیم تحت تأثیر مؤلفه های شناختی بر شدت ترجیحات زیبایی شناسی فضا مؤثر هستند.