نظرات زمخشری

علامه طباطبایی در خلال بحثهای تفسیری خود، آرای مفسران فریقین را به طور گسترده مورد استناد، بررسی و قضاوت قرار داده است. یکی از این تفاسیر که از نظر ایشان دارای ارزش ویژه ای می باشد، تفسیر الکشاف زمخشری است. علامه در مواردی به این تفسیر استناد و از آن بهره گیری نموده و در موارد متعددی نظرات تفسیری وی را تأیید نموده است. همچنین در موارد مختلفی به بررسی و مقایسه دیدگاه زمخشری با آرای خود یا دیگر مفسران پرداخته و گاهی نیز لغزشهای تفسیری زمخشری را ذکر و با دلایل و مستندات قرآنی به نقد و رد آن نظرات پرداخته است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی چگونگی مواجهه علامه با نظرات زمخشری در تفسیر المیزان به نگارش درآمده است. بدین ترتیب نگارنده پس از کشف گونه های مختلف بررسیهای علامه در المیزان ، نمونه هایی از آیاتی را که در آن به بررسی تفسیر الکشاف پرداخته شده، به عنوان شاهد مثال ذکر می کند. البته در بحثهای اختلافی پس از ذکر دیدگاه زمخشری و بیان قضاوت علامه نسبت به آن، نظرات این دو مفسر بر چند تفسیر مرجع از مفسران شیعه و اهل سنت (به عنوان تفاسیر معیار) عرضه شده که غالباً دیدگاه علامه، به دلیل مستند بودن به قرآن، صحیح تر بوده و گاهی نیز نظر زمخشری بر نظر علامه ترجیح داده می شود. در نتیجه گرچه دو مفسر در مواردی اختلاف نظر دارند، اما در موارد قابل توجهی فهم نسبتاً مشترکی از قرآن داشته اند، به طوری که علامه در مواردی نظرات زمخشری را تأیید نموده و به آرای ایشان استناد می نماید و در مباحثی نیز به تنقیح، تصحیح و نقد اقوال وی می پردازد.