تحریم انتخابات

انتخابات عرصه حضور ملت برای تعیین سرنوشت خویش است و اساس دموکراسی نیز به عنوان شکلی از حکمرانی که در آن اکثریت مردم در چارچوب قانون حکومت را به دست می گیرند، بر آن استوار است. در این میان رسانه ها با تولید محتوا برای جهت دهی توده های رأی دهنده مبتنی بر الگوی سیاستی و ایدئولوژیک خود، پا به تبلیغ در عرصه انتخابات می گذارند. شبکه ایران اینترنشنال از جمله رسانه هایی است که در انتخابات مجلس یازدهم ایران، ازطریق وب سایت خود اخبار همسو با سیاست «کاهش مشارکت عمومی در انتخابات» را پوشش داده است. این رسانه با برجسته سازی مضامین موردنظرش در متون خبری و انگاره سازی پیرامون اشخاص و رویدادهای متفاوت، سعی در بازنمایی وقایع و خوانش و تفسیر آن ها در چارچوب های مدّنظر خود داشته است. در این مقاله تمام متون خبری وب سایت ایران اینترنشنال در بازه 1 بهمن تا 10 اسفند 1398 مطالعه شده و با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان و استفاده از نرم افزار مکس کیودا، گفتمان خبری رسانه مذکور با دال مرکزی «تحریم انتخابات» استخراج گردید. «جمهوری اسلامی»، «مردم»، «انتخابات» و «کرونا» دال های سازنده این گفتمان هستند. ثبت پایین ترین میزان مشارکت نسبت به تمام ادوار گذشته انتخابات حاکی از هژمونیک شدن گفتمان مذکور و توفّق آن در تثبیت نظام معنایی خود و ایجاد اجماع عمومی است.

موضوع این پژوهش تبیین جامعه شناختی چگونگی شکل گیری فرایند کنش انتخاباتی ایرانیان و رخداد تحریم انتخابات در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در پارادایم کیفی (تضادی) و با روش توصیفی – اسنادی است. پرسش پژوهش این است که: «پدیده تحریم مشارکت و مقاومت در برابر آن در انتخابات ریاست جمهوری ایران 1400ه.ش.، در میان تحریم کنندگان این انتخابات، چگونه شکل گرفته است؟». فرض اساسیِ پژوهش بر بنیان تکوین هسته های سازمان نیافته مقاومت در تقابل با روند هژمونیک کردن زندگی جمعی و فردیِ ایرانیان و واکنش آنان برای رهایی از انقیاد استوار شده است. برای مطالعه موضوع، از مبانی نظریه ای هژمونی گرامشی، مفهوم حکمرانی و تاریخ اعتراضات گسسته و آپارتوس مقاومتِ اقشار پلِبِیَن در دیدگاه فوکو و آپاراتوس ایدئولوژیک دولت در دیدگاه آلتوسر استفاده شده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که رخداد کنش تحریم انتخابات پس از پایان دوره رهبری اول به این سو شکل گرفته و تا سال 1400ه.ش. به علل و شرایط گوناگونی دچار قبض و بسط شده است. هم چنین، حاشیه ای و پلِبِیَنی کردن گروه های مختلف اجتماعی توسط نظام سیاسی و توفیق اکثریت رأی دهندگان در تحریم انتخابات، موجبات تکرار تحریم آن، تعمیم یافتن امتناع از مشارکت سیاسی، گسترش و عمیق شدن مقاومت و متکثر شدن قدرت در نظام اجتماعی ایران در آینده را فراهم می آوَرَد