ایمان گزاره ای

بررسی ماهیت گزاره ای و غیرگزاره ای ایمان از جمله مسائلی است که در الهیات مسیحی مورد توجه واقع شده است. بر اساس رویکرد گزاره ای، ماهیت ایمان از جنس معرفت و علم و متعلَّق آن حقایق وحیانی نازل شده در قالب الفاظ و گزاره ها است. درحالی که در رویکرد غیر گزاره ای، ماهیت ایمان از جنس احساس و دل بستگی و متعلَّق آن درک حضور بی واسطه خداوند است. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا ماهیت ایمان در نظام حکمت صدرایی از حیث مذکور از خلال روش توصیفی تحلیلی مور دبررسی قرار گیرد. دستاورد این پژوهش نشان می دهد که هرچند از منظر حکمت متعالیه، معرفت یقینی رکن اساسی ایمان است اما این امر مانع از فروکاهش ماهیت ایمان به وجه گزاره ای نمی شود، بلکه مبانی حکمت صدرایی مانند اصالت وجود، تشکیک در وجود، ماهیت علم و مراتب وجودی آن که مساوقت وجود و علم را به دنبال دارد، این امکان را فراهم می کند تا ایمان از هر دو حیثیت گزاره ای و غیرگزاره ای برخوردار باشد

روبرت آئودی فیلسوف برجسته معاصر، برای بررسی ماهیت ایمان، انواعی از ایمان را بیان می کند که از جنبه درونی به هم وابسته اند و مؤلفه اصلی همه آنها گزاره های شناختی است. او ضمن پذیرش انواع ایمان، ایمان گزاره ای، نگرشی و جهانی را مبنا قرار می دهد و ایمان را نوعی نگرش مثبت نسبت به صدق گزاره های دینی می داند که با تمایل به باور نسبت به گزاره ها همراه است و عمل را در پی دارد. او همچنین بر ایمان گزاره ای غیراعتقادی تأکید می کند که در آن ایمان، لزوماً مستلزم باور نیست؛ بلکه تنها استعداد باور کردن را دارد و در واقع نوعی اعتماد به گزاره های دینی است. ایمان از منظر آئودی در همه مؤلفه های خود با عقلانیت موردنظر او همخوانی دارد. ایمان در دستگاه معرفتی آئودی، برای توجیه باورهای دینی نقش بسیار مهمی دارد. در واقع، تعهدات دینی شامل باور، ایمان و عمل، درصورتی که عقلانی باشند، سبب موجه بودن باور به خداوند می شوند. پژوهش حاضر، ماهیت ایمان را از نظر آئودی تحلیل می کند، رابطه آن با باور، عقلانیت و عمل را بررسی می کند و در نهایت، به ارزیابی آن می پردازد. دیدگاه آئودی درباره ماهیت ایمان با ایراداتی مواجه است، به ویژه ایمان گزاره ای غیراعتقادی که مورد توجه اوست و در توجیه باورهای دینی بسیار اهمیت دارد، به طوری که می تواند مورد تأیید ادیان الهی و مؤمنان یک دین نباشد؛ با این حال راهی است تا افرادی که اعتقاداتشان به درجه باور نرسیده است، باایمان تلقی شوند.