شایسته سالاری در اسلام

در عصر حاضر، اهمیت و جایگاه منابع انسانی به عنوان یک مزیت رقابتی در سازمان ها شناخته شده است؛ از این رو، سازمان ها در تلاش اند تا مدیران و کارکنانی شایسته و توانمند را انتخاب و جذب کنند. شناسایی دقیق معیارهای شایستگی و تدوین الگو های آن، از الزامات فرایند شایسته سالاری است. صاحب نظران مدیریت تاکنون الگوهای شایستگی متعددی ارائه کرده اند؛ اما با توجه به تفاوت های اساسی و زیربنایی دیدگاه مدیریت اسلامی با مدیریت غربی ، ضرورت دارد معیارهای شایستگی مورد نظر اسلام با رویکرد اهداف متعالی اسلام و حکومت اسلامی برشماری و ارائه شوند. تاکنون چندین پژوهش درباره جایگاه شایسته سالاری در اسلام و تدوین الگوهای شایستگی مبتنی بر اسلام انجام شده است که هر یک نقاط قوت و ضعف و تفاوت هایی دارند. پژوهش پیش روی به منظور بررسی این تحقیقات صورت گرفته است .لذا پس از تبیین شایسته سالاری از نظر اسلام ، الگوهای شایستگی ارائه شده در تحقیقات داخلی را با استفاده از روش استنباطی تحلیل و نقد کرده، راهکارهایی علمی و کاربردی برای پژوهشگران و مدیران اجرایی ارائه می کند.

میزان موفقیت در بهکارگیری شیوه های رهبری و مدیریت در هر جامعه، تحت تأثیر ارزشهای حاکم بر بافت فرهنگی آن جامعه قرار دارد. از این رو به کار گرفتن نظریه هایی که نظریه پردازان مدیریت رایج درباره ضرورت و اهمیت شایسته سالاری و راهکارهای استقرار آن در سازمان ارائه کرده اند، برای جوامع اسلامی قطعاً فاقد اثربخشی و کارایی خواهد بود. به همین دلیل، این نوشتار به تبیین«مراحل استقرار نظام شایسته سالاری بر اساس منابع اسلامی» پرداخته است. شایسته سالاری از حیث مبانی بینشی در متن معتقدات اسلامی یعنی توحید و عدالت خداوند متعال، نبوت و امامت نهفته است و از حیث مبانی ارزشی، رعایت شایسته سالاری در سازمان موجب تحقق اصول عمده مدیریت اسلامی یعنی امانت بودن مدیریت، هدایت انسانها به سوی تکامل معنوی، عدالت اجتماعی و خدمت رسانی می گردد. از آنجا که این تحقیق ماهیتی نظری دارد، نگارنده با روش «توصیفی تحلیلی»، که همان روش تفسیر متون و استباط و اجتهاد است، این موضوع را بر اساس آیات و روایات بررسی کرده است.