رهبری بحران

با توجه به محیط متلاطم و متغیر جهان امروز، مدیران و رهبران بسیج، با جامعه و سایر ذی نفعان به صورت جدی تعامل و همکاری هستند. هنگامی که بحرانی به وقوع می پیوندد، شهروندان و جوامع از رهبران بسیج انتظار دارند تا نقش ها و مسئولیت های مهم و سرنوشت سازی را بر عهده بگیرند، اقداماتی را انجام بدهند، و بحران ها را برطرف نمایند. برخلاف رهبران تجاری و رهبران دولتی؛ رهبران بسیج تحت فشارهای بسیاری (به ویژه، سیاسی، اجتماعی و ...) برای تصمیم گیری و اقدام صحیح و پاسخ گوئی در قبال این تصمیمات و اقدامات قرار دارند. هدف از تحقیق حاضر، ارائه ی یک الگوی رهبری بحران برای رهبران و مدیران بسیج است، تا با استفاده از آن بتوانند بحران ها را برطرف کرده یا دستِ کم، صدمات و آسیب های ناشی از آن ها را برای جامعه و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کاهش دهند، یا به عبارت دیگر، بتوانند بحران ها را به طور اثربخشی رهبری کنند. روش تحقیق حاضر عبارت از مرور نظام مند ادبیات[1] مربوط به رهبری بحران است که در نهایت، منجر به ارائه ی الگو می شود. نتیجه این که رهبران بسیج در بحران باید 1. بحران ها را تشخیص بدهند؛ 2. برای نشان دادن واکنش نسبت به بحران، تصمیم گیری کنند؛ 3. بحران ها را برای جامعه و ذی نفعان مفهوم سازی کنند؛ 4. به بحران خاتمه دهند؛ 5. از بحران بیاموزند و اقداتالتادنامات اصلاحی را به اجرا درآورند، و 6. بحران پس از بحران را رهبری نمایند.

یکی از معضلاتی که می تواند برای سازمان ها و جوامع تهدید جدی محسوب شود بروز و ظهور بحران، به ویژه بحران های فرهنگی است. بر این اساس، مطالعه سیره حضرت موسی(ص) و بررسی اصول و راهکارهای ایشان در رهبری می تواند راهگشای بسیاری از سازمان ها در رویارویی با بحران های فرهنگی باشد. جامعیت اصول و راهکارهای رهبری حضرت موسی در سه مرحله پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران را می توان با بررسی آیات قرآن کریم و مقایسه آن با تورات دریافت. برخی از اصول حاکم بر رهبری ایشان عبارت است از: تعیین جانشین شایسته، پاسخ گویی، پشتیبانی، تغییر ظاهر، تحول از درون، تسریع در اقدام، اطلاع رسانی، قاطعیت، آرامش، یادگیری از بحران، مطالعه بحران، و مقابله با بحران. همچنین برخی از راهکارهای ایشان در مراحل سه گانه رهبری بحران عبارت است از: تحمیل کردن، تلقین، تبیین نقاط ضعف، تبیین نقاط قوت، تصویرسازی، برچسب زنی، بی اعتبارسازی، پاک سازی، شفاف سازی، تحقیر کردن و ریشه کن سازی.