ناپایداری جمعیت

 بررسی تحولات جمعیت روستایی استان کردستان در شش دهه اخیر نشان می دهد که روستاهای این استان همواره روند غالب ناپایداری جمعیتی را طی کرده اند. بر این اساس، هدف پژوهش کاربردی حاضر شناسایی مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر این پدیده در مناطق روستایی و روش آن نیز توصیفی- تحلیلی با رویکرد پیمایشی بود. بدین منظور، نخست، با محاسبه نرخ رشد جمعیت در طول سه دهه از سال 1365 تا 1395، طبقه بندی شهرستان های مورد مطالعه در سه طبقه (ناپایدار، نسبتاً پایدار، پایدار) صورت گرفت و در مجموع، 23 روستا به عنوان روستاهای نمونه از هر سه طبقه انتخاب شدند؛ سپس، با استفاده رابطه کوکران، 264 خانوار با روش نمونه گیری خوشه ای و طبقه بندی شده در تابستان و پاییز 1398 به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. توزیع فضایی پایداری سکونتگاه های روستایی با استفاده از نرم افزار GIS در منطقه مورد مطالعه نشان داد که به لحاظ جمعیتی، وضعیت 56 دهستان ناپایدار، 23 دهستان نسبتاً ناپایدار و شش دهستان پایدار است. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که در تأثیرگذاری بر ناپایداری جمعیت سکونتگاه های روستایی در منطقه مورد مطالعه، عوامل اقتصادی، کالبدی، محیطی و اجتماعی، به ترتیب، با ضرایب بتای 511/0، 478/0، 363/0 و 218/0، در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.

امروزه یکی از موضوعات و مباحث مهم مورد توجه محققان و برنامه ریزان در حوزه های روستایی ناپایداری جمعیتی سکونتگاه های روستایی می باشد زیرا منجر به عدم اجرا و تحقق برنامه های توسعه روستایی می گردد. پژوهش حاضر با هدف آشکارسازی انگیزه های پنهان روستاییان بر ناپایداری جمعیت در روستاهای شهرستان خوسف و ارائه راهکارهایی مناسب به منظور پایداری و ماندگاری بیشتر جمعیت در آنها انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف و ماهیت کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری شامل 41 روستای بالای 100 نفرجمعیت باتعداد 4226 خانوار و 13892 نفر جمعیت بوده که با توجه به توزیع جغرافیایی، طبقه بندی جمعیتی وکاهش جمعیت طی مقطع 1385 و 1395، 20 درصدآنها(تعداد 8 روستا ) باجمعیت 796 خانوار به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. آنگاه تعداد 259 پرسشنامه(براساس فرمول کوکران) به تناسب خانوار ساکن بین روستاهای نمونه توزیع و بر اساس روش تصادفی ساده تکمیل گردید. دراین پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده های کمی ازروش tتک نمونه ای و برای رتبه بندی تاثیر عوامل مختلف بر ناپایداری جمعیت از آزمون فریدمن استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصل شده خشکسالی بیشترین تاثیر را بر ناپایداری جمعیت درسکونتگاه های مورد مطالعه داشته و پس از آن به ترتیب بیکاری و درآمد پایین و کمبود امکانات و خدمات موثر بوده اند.