برنامه ریزی راهبردی توسعه فضایی

برنامه ریزی توسعه فضایی با دستور کار بهبود وضعیت آتی، از لحاظ نظری با ابعاد مربوط به آینده سروکار دارد. لیکن در عرصه های نظری و عملی، عمدتاً آینده به دلایلی همچون تأثیرپذیری از روش های اثبات گرا، کمبود داده و ناشناخته بودن رویدادهای مربوط به آینده و بودجه های ناکافی نادیده گرفته می شود. در شیوه های راهبردی نیز به آینده تنها به عنوان مقصدی هنجارین نگریسته می شود. با هدف تجهیز برنامه ریزی برای عمل در محیط های پیچیده و شرایط عدم قطعیت، انگاشت «آینده نگاری راهبردی» پیش بینی آینده های بدیل و تصویرسازی برآیندهای چندگانه ممکن را با نیت گسترش ادراک تصمیم گیرندگان از چالش های آتی در دستور کار خود قرار داده است. بر این اساس در مقاله پیش رو، نخست به شیوه مطالعات اسنادی نسبت به تشخیص عرصه های متعدد از مفاهیم همپوشِ مرتبط اقدام و سپس با مرور رهیافت های متعدد آینده نگاری به پیشنهاد نحوه تلفیق آن در برنامه ریزی راهبردی، با استفاده از روش تحلیل اثرات تقاطع و نرم افزار سناریوویزارد در منطقه شهری کرج پرداخته شده است. وجود عدم قطعیت های فراوان خارج از سیستم برنامه ریزی توسعه فضایی، ناشی از وابستگی نهادی، عملکردی-کالبدی منطقه به تهران خردمایه انتخاب موردپژوهی را تشکیل می دهد. بر اساس نتایج و در راستای خلق گزینه های مختلف تصمیم گیری، سازگارترین سناریو تداوم روندهای فعلی (سناریوی روند) به دست آمد. الگوی نظام مراکز تک مرکزی، متشکل از نواحی یکپارچه بالقوه ( PIA )، ساختار فضایی کریدوری به محوریت بزرگراه تهران- قزوین، ایفاگر نقش مکمل قطب کشاورزی منطقه با نظام مدیریتی به رهبری استاندار تهران از ویژگی های اصلی این سناریو به شمار می روند.