رفتارهای مبتنی بر سلامت

بسیاری از صاحبنظران بهداشت و جامعه شناسی باورند که بخش قابل توجهی از سلامت تحت تأثیر عوامل اجتماعی-فرهنگی است. این رویکرد، به ویژه در دهه اخیر، قدرتمندتر شده و محققان حوزه جامعه شناسی را به تمرکز بر روی مطالعات بین رشته ای سلامت سوق داده است. باتوجه به اهمیت سلامت و رفتارهای مرتبط با آن، پژوهش حاضر جنبه های جامعه شناختی آن را در رفتارهایی مانند تغذیه سالم، فعالیت های ورزشی، مدیریت استرس، پرهیز از مصرف خودسرانه داروها، اجتناب از مصرف مواد مخدر و دخانیات مورد بررسی قرار داد. پژوهش از نوع کمّی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان گروه سنی 18 تا 29 سال و حجم نمونه 400 نفر می باشد. یافته ها در بخش توصیفی نشان می دهد که بیشترین فراوانی رفتارهای مبتنی بر سلامت به سطوح پایین و متوسط این رفتارها​​ مربوط است. همچنین یافته های استنباطی حاکی از تأیید تمامی فرضیه ها است. طبق یافته ها می توان نتیجه گرفت که رفتارهای افراد که می تواند تأثیرات مثبت یا منفی بر سلامت آنها داشته باشد، با عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط است. بنابراین، ضروری است به سلامت فراتر از بُعد فیزیولوژیکی آن نگاه شود و به ویژه سیاست گذاران در این زمینه توجه بیشتری داشته باشند.

زمینه و هدف: صاحب نظران جامعه شناسی سلامت معتقدند بخش مهمّی از سلامتی، تحت تأثیر مؤلفه های اجتماعی و فرهنگی است. این رویکرد اخیراً  و با سرعت گرفتن تغییرات اجتماعی گسترده، تقویت شده و محققان اجتماعی بیشتر به مطالعات بین رشته ای سلامت می پردازند. با توجه به اهمیت رفتارهای مبتنی بر سلامت، مطالعه حاضر به بررسی تغذیه، ورزش، مدیریت استرس، اجتناب از مصرف خودسرانه دارو و مکمل ها، مواد مخدّر، الکل و دخانیات و رفتارهای جنسی ناایمن، تحت عنوان رفتارهای مبتنی بر سلامت جوانان پرداخته است. روش و داده ها: روش اجرای مطالعه، کمی، تکنیک پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه متکی بر نظریه کارکرهام بوده است. نمونه ای با حجم 1065 نفر از افراد 30- 18 سال  مورد پیمایش قرار گرفته و داده های گردآوری شده، مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: 39.6 درصد از پاسخگویان میزان پایینی از رفتارهای سلامت محور داشته و 28.4 درصد، نمره بالایی کسب نمودند. بیشترین فراوانی در سرمایه اجتماعی به سطح متوسط و در سرمایه فرهنگی به سطح پایین مربوط است. متغیرهای سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی تعلّق طبقاتی، سن و جنسیت در رگرسیون چند متغیره توانسته اند 58 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمایند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به یافته های مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت که رفتارهای مبتنی بر سلامت افراد (که می تواند تأثیرات مثبت و یا منفی بر سلامتی آنها داشته باشد) با مؤلفه های اجتماعی و فرهنگی در ارتباط است و در این میان، دو مؤلفه سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی حائز اهمیت فراوان است. پیام اصلی: ضروری است در حوزه سیاست گذاری سلامت و در جهت بهبود و ارتقاء سبک زندگی سلامت محور، ورای بُعد فیزیولوژیک به ابعاد و سوق دهنده های اجتماعی و فرهنگی آن نیز توجه گردد.