سوره ی آل عمران

پژوهش حاضر به منظور دست یابی به موارد اختلاف و اشتراک سه تفسیر مجمع البیان، المیزان و تسنیم، آیات 83-81 سوره ی آل عمران را به روش توصیفی- تطبیقی از دیدگاه سه مفسّر یعنی شیخ طبرسی، علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی، مورد بررسی قرار می دهد. مطالعات تطبیقی یا مقارنه ای، در قرن حاضر مورد توجه قرار گرفته است، زیرا در این نوع بررسی ها، محاسن و معایب نظریه ها آشکار می گردد. همچنین یکی از بهترین راه ها، جهت فهم عمیق آیات قرآن کریم و نفوذ مراد آیات الهی در دل و جان، بهره بردن از تفسیر تطبیقی است. بنابراین ضرورت چنین پژوهش هایی روشن است. در این پژوهش، ابتدا سوره ی آل عمران و تفاسیر مورد نظر معرّفی می شوند و سپس آیات مربوطه از هر سه تفسیر مورد توجّه قرار گرفته و نظریات مفسّران با یکدیگر مقایسه و تطبیق داده خواهند شد. نتایج مقاله حاکی از آن است؛ ضمن اینکه، هر سه مفسر سعی کرده اند آیاتی را که در یک سیاق اند، در یک بخش تفسیر کنند، بین نظرات مفسرّان هم سویی دیده می شود.

سوره ی آل عمران از جمله سوره های مدنی قرآن است که احتمال نازل شدن همه ی آیات آن به یکباره به دلیل وجود به هم پیوستگی و انسجام و تناسب تام بین ۲۰۰ آیه ی آن، بسیار به ذهن نزدیک است. بررسی مجموعه آیات این سوره، حاکی از این است که فضای نزول آن، ناظر به اوصاف و شرایط و رخداد های ویژ ه ای است که در طول نزول این سوره اتفاق افتاده است. محتوای اصلی سوره ی آل عمران ناظر به دعوت مؤمنان به اتحاد و صبر در برابر دشمنان اسلام می باشد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، تدوین شده است و در پی پاسخ به این پرسش است که دلیل وجود همخوانی بین نزول سوره ی آل عمران با حوادث مرتبط با مشرکان، منافقان و اهل کتاب، چیست؟ برآیند و حاصل این تحقیق این است که وجود ارتباط بین مفاد آیات سوره ی آل عمران با کارکرد های هریک از طوایف یادشده در زمان نزول آن ها، حقیقتی تردیدناپذیر می باشد و طرح مباحث متنوعی همانند: توحید، صفات متنوع خداوند، معاد، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تولی، تبری و حج و نیز بیان تاریخ انبیایی مانند آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و داستان حضرت مریم و عبرت های غزوه احد و غزوه بدر در خلال این سوره، می تواند شاهدی بردرستی نتیجه مذکور باشد.