احساس دوستی

مؤسسه مطالعات ملی پژوهشی با عنوان «سنجش هویت جمعی ایرانیان» در دی و بهمن 1393، با حجم نمونه 15034 در سطح کشور (31 استان) از افراد 18 الی 65 ساله انجام داد. متغیّر «همبستگی اجتماعی»، یکی از متغیّرهای اصلی را در این سنجش تشکیل می دهد؛ که پژوهش حاضر به نتایج سنجش این بعد مهم از هویت جمعی ایرانیان و توصیف آن می پردازد. هدف این پژوهش بررسی این مسأله است که ایرانیان به بعد همبستگی اجتماعی خود چقدر گرایش دارند و ترجیحات هویتی آنها بیشتر متمایل به کدام هویت است. سؤالات مهم تحقیق عبارتند از: کم و کیّف متغیّر همبستگی اجتماعی و انسجام جمعی عام نزد شهروندان ایرانی چگونه است؟ و کدام یک از ابعاد متغیّر همبستگی اجتماعی (احساس دوستی، احساس غرور و تعهد ملی و عام گرایی) نزد شهروندان ایرانی رجحان و برجستگی بیشتری دارد؟ نتایج تحقیق گویای این است که در میان مؤلفه های سنجش همبستگی اجتماعی احساس تعهد ملی نسبت به سرنوشت کشور، افتخار به ایرانی بودن و حفظ جمهوری اسلامی و احساس دوستی به ترتیب بیشترین نقش و سهم را دارند. در مجموع مؤلفه های همبستگی اجتماعی بالا هستند.

شهر عموماً با روابط اجتماعی غیرشخصی، گمنامی، خویشتن داری و روابط سطحی و گذرا شناخته می شود؛ اما شهر ویژگی های دیگری چون پیوند های خانوادگی و خویشاوندی، همسایگی و روابط بین دوستان را نیز به طور آشکار و پنهان در بستر خودپرورش می دهد. رویکرد «زیمل» و «ورث» به روابط غیرشخصی و فردگرایانه شهر اشاره دارد و رویکرد «گانز» و «فیشر» به پیوندهای خانوادگی و دوستان، و رویکرد «جاکوبز» به روابط اجتماعی محلات توجه دارد. این پژوهش به دنبال آن است نشان دهد که در محلات شهر همدان روابط اجتماعی گمنشافتی وجود دارد و می توان این فرضیه نظریه پردازان مدرن شهری را مورد مناقشه قرار داد. بدین منظور از تحلیل ساختاری برای تجزیه و تحلیل روابط اجتماعی استفاده شده است. روش پیمایشی با نمونه گیری خوشه ای در چهار منطقه مختلف شهری با 400 پرسشنامه آزموده شده به کار گرفته شد. ابعاد روابط اجتماعی شامل: دوری و نزدیکی (اندازه رابطه)؛ میزان رفت و آمد، تمایل به رفت و آمد (تعداد رابطه)؛ اعتماد، احساس دوستی و کمک (شدت رابطه) است. این ابعاد در بین خانواده، خویشاوندان، دوستان، همسایه ها و اهالی محل و دوستان سنجیده شده اند. واحد تحلیل خانواده است. خانواده ها در رفت وآمد، تمایل به رفت وآمد، اعتماد، احساس دوستی و کمک کردن به اعضای خانواده خود، خویشاوندان نزدیک و بستگان میزان بسیار بالایی را به نمایش می گذارند. میزان اعتماد، احساس دوستی خانواده ها با دوستان هرچند در مقایسه با روابط خانوادگی و بستگان نزدیک خیلی بالا نیست، ولی در مقایسه با اهالی محل و همسایه ها وضعیت به مراتب بهتری دارند. همین امر فرضیه تحقیق مبتنی بر این که روابط اجتماعی گمنشافتی در محلات شهر وجود دارد، تأیید می کند. درضمن بین ابعاد روابط اجتماعی مورد اشاره بین مناطق چهارگانه شهری تفاوت های معنی داری دیده می شود. منطقه مرفه نشین ازنظر روابط گمنشافتی در سطح پایینی قرار دارد و با سه منطقه دیگر متفاوت است.