اهمیت سنجی

رشد جامعه شهری دارای سابقهی طولانی است و با افزایش جمعیت و مهاجرتهای گسترده به شهر، امکان برنامهریزی دقیق جهت دست یافتن به نیازهای مختلف اشتغال، سکونت، آموزش، بهداشت و... کاهش یافته است. در نتیجه امروزه توسعه میان افزا به عنوان یکی از رویکردهای شهرسازی کارآمد مورد توجه قرار گرفته است. توسعه میان افزا ساختارهای جدید را به ساختار شهر پیوند میدهد و نوسازی و بهسازی و به نوعی دوباره قابل استفاده نمودن مناطق شهری موجود و توزیع عادلانه را برعهده دارد. لذا هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و اهمیت سنجی شاخصهای توسعه میان افزا در مناطق شهری زاهدان میباشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور در گردآوری دادهها، از روش کتابخانهای و مطالعات میدانی و از نرم افزار Expert Choice و مدلهای WASPAS و مدل Mamdani Fuzzy جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج رتبهبندی شاخصها با استفاده از از نرم افزار Expert Choice نشان داد، از بین شاخصهای توسعه میان افزا، شاخصهای دسترسی به خدمات و تسهیلات و تعاملات و مشارکت اجتماعی با وزن به دست آمده ۱۱۳/۰، بالاترین رتبه را به خود اختصاص دادهاند. نتایج مدل WASPAS نشان داد، منطقه یک در رتبه نخست، بر اساس شاخصهای توسعه میان افزا قرار دارد. در نهایت نتایج رتبهبندی مناطق شهری بر اساس معیارهای توسعه میان افزا با استفاده از مدل مدل Mamdani Fuzzy نشان داد، در تمامی معیارهای توسعه میان افزا در مناطق پنجگانه شهر زاهدان، منطقه یک و پنج بالاترین رتبه را به خود اختصاص دادهاند.

بافت تاریخی در مقایسه با بافت های شهری که از اوایل قرن حاضر شکل می گیرند مساحت کمتری را اشغال کرده و براساس ارتباطات پیاده شکل گرفته بود. بافت تاریخی از رشد تدریجی برخوردار بوده و به طور نسبی احداث زیرساخت ها و خدمات، با نیازهای ساکنین آن هماهنگ بوده و بر همین اساس بین کاربری های مسکونی و دیگر کاربری ها تعادل برقرار شده، نیازهای جدید بر سازمان فضایی بافت تحمیل نمی شده و تفکر خانه و تعمیر به جای تفکر مسکن و تعویض مطرح بوده است اما از حدود 1340 به بعد به دلایل بسیار مانند ورود بیش از پیش فرهنگ بیگانه، استفاده سکونتیِ صرف از محل اقامت و وابستگی بیش از حد به امکانات شهر جدید، بافت تاریخی در زمره نامتعادل ترین بافت های شهری قرار گرفت. این روند همچنان ادامه دارد و بیشتر بافت های تاریخی ایران و ساکنان آن ها هر روز با مشکلات جدید و عوامل ناپایدار مواجه هستند. از دید صاحب نظران روند قبلی یک روند مستمر و تحولات دهه های اخیر به مثابه انقطاع تاریخی بوده است. بر این اساس سوالات اصلی مقاله حاضر به این شرح است: ابعاد و مؤلفه های استمرار و در طرف مقابل انقطاع تاریخی در یک پهنه زیست اجتماعی مانند بافت های تاریخی کدامند؟ از نظر خبرگان کدامیک از عوامل و بسترهای مسببِ دو نگرش فوق، از اهمیت بیشتری برخوردار است؟ این نوشتار در پی گردآوری و اهمیت سنجی ابعاد و مؤلفه های استمرار و گسست در بافت های تاریخی است. برای رسیدن به پاسخ پرسش های مطروحه روش تحقیق ترکیبی مورد نظر است. به این صورت که در پس مرور منابع موجود و دستیابی به عوامل دو نگرش استمرار و گسست، ابتدا آن ها را به روش تعداد ارجاعات و سپس پرسشنامه خبرگان مورد سنجش و وزن دهی قرار می دهد. اگرچه اعتبار وزن دهی خبرگان بیش از تعداد ارجاعات است (به دلیل اهمیت بومی سازی مؤلفه ها و گسترگی منابع)، اما همسویی این دو روش می تواند ملاک مورد اعتمادی برای اهمیت بخشی به ابعاد و مؤلفه ها باشد.