علم معصومان

معصومان‰ (پیامبران و امامان) حلقه ارتباط بشر با فراسوی طبیعت و خداوند هستند. آن ها انسان های انتخاب شده و برتری هستند که از جانب خداوند برای راهنمایی و هدایت انسان ها مأموریت یافته اند. بدین لحاظ دارای علم برتری می باشند که همواره منابع و محدوده آن مورد شبهه و سؤال بوده است می توان گفت که منابع تعلیمی و حسی که خود شامل قرآن مجید، علم پیامبر، جفر و جامعه، صحیفه مخصوص هر امام و نیز منابع غیر حسی که شامل وحی، الهام، علم لدنی، وصایت در علم، نور الهی، القای روح و مطالعه عرش می باشد و قلمرو علوم معصومان‰ نیز شامل علم به کتب انبیای پیشین، علم به ماکان و مایکون، علم به علوم ملائکه و انبیاء، علم به ملکوت آسمان ها و زمین، علم به اعمال و سخنان و ضمائر مردم، علم به منایا و بلایا و علم به اسم اعظم می باشد.

حقیقت وحی همواره دغدغه دانشوران بوده است و تحقیق درباره چگونگی حصول علم انبیا و اوصیا می تواند گامی در تبیین این حقیقت به شمار آید. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی، دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی را درباره نحوه حصول علوم انبیا (ع) و اولیا (ع) بررسی می کند. ملاصدرا اتصال و اتحاد حاصل از اشتداد وجودی نفس نبی (ع) یا ولی (ع) با عقل فعال را منشأ حصول علم معصومان (ع) می دانست. او توانست بر اساس مبانی حکمت متعالیه، چگونگی حصول علوم ایشان را تبیین کند، ولی دیدگاه او خالی از اشکال نبود. علامه طباطبایی ضمن بهره مندی از مبانی و مفاهیم حکمت متعالیه، توانست با استفاده روشمند از آیات قرآن کریم، کاستی های دیدگاه صدرا را جبران کند و آن را به شکلی تحلیل کند که با متون دینی و آیات و روایات هماهنگ تر باشد. بیان برخی کاستی های دیدگاه ملاصدرا و تبیین روش علامه طباطبایی در تحلیل علم معصومان از جمله یافته های این نوشتار است.