برنامه ریزی تصادفی چندمرحله ای

هدف: هدف این پژوهش، ارزیابی مدیریت دارایی/ تعهدات (ALM) و بهینه یابی تخصیص منابع سرمایه ای سازمان تأمین اجتماعی است. روش: منابع سرمایه ای سال های1380 تا 1394، از صورت های مالی سازمان تأمین اجتماعی شناسایی شدند. سپس، به سه طبقه دارایی سهام، اوراق مشارکت و زمین ساختمان تفکیک شدند و بهای تمام شده آنها نیز به دست آمد. با استفاده از بازدهی سالانه بازارها، ارزش روز آنها برآورد شد و با روش گشت تصادفی، تعداد 300 سناریو برای شبیه سازی این بازارها، طی 75 سال آینده تولید شد. به اتکای این محاسبه ها و پیش بینی های انجام شده از منابع و مصارف بیمه ای سازمان، مدل برنامه ریزی تصادفی چندمرحله ای طراحی و حل شد. ریسک درماندگی نیز، بر اساس تعداد سناریوهای فاقد جواب به کل سناریوها برآورد شد. یافته ها: تداوم وضعیت فعلی این سازمان با ریسک درماندگی بالایی (محدوده 50 درصد) مواجه است. از این رو، اصلاحات بیمه ای و بهینه سازی سبد سرمایه گذاری ها برای کنترل این ریسک (در محدوده 10 درصد) ضروری است. نتیجه گیری: با وجود کلیه محدودیت های پیش روی سازمان تأمین اجتماعی، می توان با انجام اصلاحات تدریجی در منابع و مصارف بیمه ای و تخصیص بهینه منابع سرمایه ای، ریسک درماندگی را به حداقل رساند. با اتخاذ این تدابیر، این امکان وجود دارد که هم زمان، اصلاحات موصوف به گونه ای انجام گیرد که بیمه پردازان و مستمری بگیران با کمترین فشار مواجه شوند. انجام این اقدام ها، به اصلاح قوانین و مقررات ناظر بر صندوق های بازنشستگی وابسته است؛ به گونه ای که در آن، نهاد ناظر و تنظیم کننده مستقلی ایجاد شود و اِعمال حکمرانی بهینه و تدوین سیاست سرمایه گذاری متناسب با فعالیت آنها عملیاتی شود.

هدف انتخاب تأمین کنندگان و تخصیص سفارش بر اساس ابعاد پایداری و ریسک پایداری، در شرایط عدم قطعیت برخی پارامترها است؛ همچنین با محدودیت ریسک و استراتژی کاهش برای مدیریت ریسک همراه است. با انتخاب معیارهای پایداری و ریسک، امتیاز تأمین کنندگان توسط روش های تاپسیس فازی و تجزیه وتحلیل آثار شکست محاسبه شده است و سپس توسط برنامه تصادفی چندمرحله ای و ایجاد محدودیت ریسک توسط معیار ارزش در معرض ریسک شرطی، پیرامون استراتژی تأمین منابع و تخصیص سفارش در یک فضای چند دوره ای برنامه ریزی شده است. برای دستیابی به یک برنامه ریزی انعطاف پذیر از قرارداد اختیار معامله به عنوان استراتژی کاهش استفاده شده است. برای مدل سازی عدم قطعیت پارامترهای تصادفی، مجموعه سناریوها توسط رویکرد شبیه سازی تولید و سپس یک روش کاهش سناریو برای ساخت درخت سناریوی مناسب استفاده شده است. مدل پیشنهادی در یک مطالعه موردی شامل چندین پالایشگاه به عنوان تأمین کننده و «شرکت پالایش نفت جی» با چندین سایت تولید و ذخیره پیاده سازی شده است. درنهایت، عملکرد سیاست های اندازه گیری ریسک و اهمیت استراتژی کاهش برای ارائه برخی بینش های مدیریتی و کاربردی بررسی و جدول تخصیص بهینه ارائه شده است. نتایج نهایی حاکی از کاهش هزینه های خرید و کاهش ریسک پایداری است.

پیشینه و اهداف: براساس اطلاعات صورت های مالی صندوق بازنشستگی کشوری طی سال های 1392 تا 1400، شاخص پایداری مالی (نسبت منابع به مصارف) صندوق مزبور به طور متوسط حدود 40 درصد بوده است درحالی که نسبت یادشده باید همواره برابر یا بیشتر از 100 درصد باشد تا صندوق قادر به ایفای تعهدات آتی خود باشد؛ به دلیل عدم توانایی مالی صندوق بازنشستگی کشوری طی سال های مزبور، حدود 90 درصد اعتبارات مورد نیاز برای پرداخت حقوق بازنشستگان از محل کمک دولت تأمین شده است. در این مطالعه مدیریت دارایی - بدهی صندوق بازنشستگی کشوری با استفاده از مدلی مبتنی بر برنامه ریزی تصادفی چندمرحله ای مورد تحلیل قرار گرفته و راهکارهای پیشنهادی مدیریت دارایی ها و بدهی های صندوق بازنشستگی کشوری با هدف پایداری مالی و کاهش تدریجی وابستگی صندوق به کمک های دولت جهت ایفای تعهدات سالانه ارائه شده است. روش شناسی: برای پیش بینی بازدهی دارایی های صندوق طی 20 سال آتی (1401 تا 1420) از مدل خودرگرسیون میانگین متحرک استفاده شده و برای مدل سازی مدیریت دارایی و بدهی صندوق، روش برنامه ریزی تصادفی چندمرحله ای براساس داده های پیش بینی شده 20 سال آتی و تولید 300 سناریو با فاصله اطمینان 95 درصدی استفاده شده و نتایج به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مدل برنامه ریزی تصادفی چندمرحله ای در نرم افزار گمز پیاده سازی شده است و نتایج مدل با استفاده از شاخص ارزش در معرض ریسک مورد ارزیابی قرار گرفته است. داده های مورد استفاده در مطالعه، از صورت های مالی سال 1386 تا سال 1400 صندوق بازنشستگی کشوری استخراج شده است. یافته ها: اجرای مدل برنامه ریزی تصادفی چندمرحله ای طی سال های 1390 تا 1400 نشان دهنده رفتار منطقی مبتنی بر رعایت سیاست های سرمایه گذاری و محدودیت های تعریف شده و تخصیص قابل قبول منابع سرمایه ای صندوق به انواع طبقات دارایی ها بوده است. اجرای مدل طی سال های 1401 تا 1420 با لحاظ کردن سیاست های سرمایه گذاری و مدیریتی صندوق مورد مطالعه و محدودیت ها شامل سقف 65 درصدی سهام، سقف 15 درصدی املاک و مستغلات، سهم حداقل 19 درصدی برای اوراق و سپرده های بانکی و سهم حداقل پنج درصدی برای موجودی نقدی از مجموع کل دارایی های صندوق، قادر به دست یابی به جواب شدنی در 300 سناریوی تولیدشده بوده است و ارزش در معرض ریسک سالیانه پرتفوی صندوق با احتمال 5 درصد، به طور متوسط به میزان حدود 2.3 درصد از ارزش کل پرتفوی صندوق بوده است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحقیق و مقایسه آن با روش های سنتی مدیریت دارایی - بدهی صندوق مورد مطالعه نشان داد که درصورت استفاده از مدل پیشنهادی، طی یک دوره 20 ساله در آینده ارزش دارایی های صندوق نسبت به روش سنتی رشد بیشتری خواهد داشت و نیاز صندوق برای اخذ کمک های دولتی جهت ایفای تعهدات خود کاهش خواهد یافت.