امدادگر فرهنگی

در حادثه سیل فروردین 98، گروه ها و اقشار مختلفی از مردم برای کمک به مردم در صحنه حضور داشتند. این گروه ها را می توان به حسب نوع فعالیت در گونه های مختلف طبقه بندی کرد. یکی از گونه ها، امدادگران فرهنگی بودند که سعی می کردند با استفاده از دانش دینی و ظرفیت های فرهنگ بومی منطقه، از تشدید آسیب ها جلوگیری کرده و زمینه رشد و ارتقای مردم را فراهم کنند. طلاب و روحانیون یکی از اقشاری هستند که قرابت معنایی بیشتری با این مفهوم دارند و از این جهت به عنوان گروه مورد مطالعه در این تحقیق انتخاب شده است. شناخت هویت و باورهای امدادگران فرهنگی طلبه از یک سو به ما کمک خواهد کرد رفتارهای آنها جامع تر و دقیق تر تحلیل شود و از سوی دیگر خطاهای موجود در حوزه برنامه ریزی و سیاستگذاری برای استفاده بهینه از ظرفیت این نیروها کاهش یابد. این تحقیق با استفاده از روش تحلیل مضمون و مصاحبه با 26 نفر از طلاب فعال در حادثه سیل 98، تحلیل و طبقه بندی شده است. شناخت هویت این طلاب در چهار گونه تکلیف گرایان، عارفان، ساختارگرایان و سردرگم انجام شده و «باورهای هویتی» و «دیگری» هر گونه نیز بیان شده است.

امداد فرهنگی، امری است که به هدف بهبود وضعیت اعتقادی، اخلاقی و فرهنگی آسیب دیدگان اجتماعی و پیشگیری از وقوع صدمات جدی تر در زندگی آن ها، تحقق یافته است. پژوهش حاضر، به مطالعه و بررسی گروه ها و سازمان های خرد امدادگر فرهنگی می پردازد که به منظور جبران ضعف عملکردی سازمان ها و نهادهای فرهنگی کشور در مواجهه با آسیب های اجتماعی و فرهنگی، وارد عرصه خطیر امداد فرهنگی شده و در حال فعالیت می باشند. این پژوهش که به هدف مدیریت دانش و کمک به تئوریزه کردن تجارب موفق و آشکار نمودن دانش ضمنی گروه های امدادگر فرهنگی دین پایه انجام شده است، ضمن بهره گیری از چارچوب های مدیریتی، ابعاد امدادگری فرهنگی و مولفه های راهبردی سازمان های خرد دین پایه، با روش مطالعه چند موردی و از طریق ابزار تحلیل مضمون، الزامات امدادگری فرهنگی دین پایه را به منظور تاثیرگذاری حداکثری، در قالب مدلی برآمده از مصاحبه های عمیق با 18 نفر از ارکان سازمان های خرد و گروه های امدادگر فرهنگی دین پایه، ارائه خواهد کرد. پس از تحلیل اطلاعات بدست آمده با ابزار تحلیل مضمون، 10 مضمون فراگیر در ذیل ابعاد هویت، معنویت و اخلاق، همزیستی و دانش فرهنگی محیط، ساختارها و قوانین طبقه بندی می شود که ذیل هر کدام از آن مضامین، راهکارهایی جهت موفقیت در عملکرد گروه های امدادگر فرهنگی دین پایه ارائه می گردد.

مقاله مزبور به بررسی الزامات امدادگری فرهنگی دین پایه از منظر سازمان با تأکید بر وجوه تمایز گروه های امدادگر فرهنگی می پردازد. میدان مطالعه پژوهش، شامل گروه های موفق امدادگری فرهنگی دین پایه است. استخراج رویکرد پژوهش، از سه کانال مفهومی در ابعاد مددکاری اجتماعی، سازمان و مدیریت و درنهایت مضامین مربوط به دین پایگی صورت گرفته است. درواقع با بهره گیری مفهومی از رویکردها، مدل ها و نظریه های مددکاری اجتماعی، مفاهیم سازمانی و مدیریتی مرتبط با گروه و مضامین مرتبط با تبلیغ دین، اخلاق و اعتقادات اسلامی، رویکرد مربوط استخراج شده است. داده های پژوهش با روش تجربه نگاری و مصاحبه استخراج و نیز با روش تحلیل مضمون و تجربه نگاری، تحلیل شده است. استراتژی یا روش پژوهش، مطالعه چندموردی [1] بوده است. روش نمونه گیری، هدفمند بوده و تا مرز کفایت داده پیش رفته است. پس از نهایی سازی مصاحبه ها، 406 گزاره مرتبط استخراج و پس از تحلیل و کدگذاری، 225 مضمون پایه، 48 مضمون سازمان دهنده و 10 مضمون فراگیر استخراج شد. درنهایت مضامین فراگیر، ذیل چهار بُعد «هویت»، «اخلاق و اعتقادات»، «همزیستی» و «ساختار و قوانین» دسته بندی شد.