تعاملات روستایی - شهری

روابط متقابل میان شهر و روستا از خصایص مستحکم و پایداری است که بر حسب شرایط و عوامل درگیر با آن شکل گرفته و در نواحی گوناگون جغرافیایی همسان نیست. در این بین شکل پذیری و تحول سکونتگاههای پیراشهری، مبتنی بر مجموعه عوامل و نیروهایی بوده که متاثر از تعامل و ارتباط عرصه های نقش آفرین با یکدیکر می باشد. بنابراین پژوهش حاضر، با بررسی عامل های تاثیر گذار بر تحولات مکانی- فضایی سکونتگاه های روستایی پیرامونی، هدف خود را دنبال می کند. ماهیت پژوهش کاربردی و نگاه آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش، به دو روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل از آزمونهای آماری نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل متعدد و درهم تنیدای که وابسته به روند جهانی شدن اقتصاد است سبب تغییر کارکرد سکونتگاههای روستایی و تحولات فضای پیراشهری گردیده. قطبی شدن و نظام بوروکراتیک شبه مدرن مدیریت توسعه، ادغام اقتصادی، فناوری بهداشتی و رشد جمعیت، اصلاحات ارضی و حرکات مکانی جمعیت، عمده شدن مازاد اقتصادی نفت و تنزل مقام کشاورزی، صنعتی شدن و عدم رقابت بخش سنتی کشاورزی، گسترش تکنولوژی و ارتباطات مهمترین این عوامل هستند. از مهمترین عامل های مؤثر در سطح ملی می توان به سرازیر شدن درآمد نفتی در شهر، وام های مسکن و پایین بودن قیمت زمین در پیرامون نسبت به مرکز در بخش اجتماعی، فاصله نزدیک روستاها به فضای شهری در بعد دسترسی، افزایش ساخت و سازها در بعد کالبدی اشاره کرد. همچنین قابل ذکر است در رتبه بندی عامل ها، بعد اقتصادی با 21/4 درصد بیشترین نقش را داشته است.

کشور ما، از دیرباز روابط متقابلی میان شهر و روستا وجود داشته که بر حسب شرایط گوناگون جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مکان ها و زمان های گوناگون تفاوت هایی را چه از نظر شکل و چه از نظر محتوا نشان می دهد. آشکار است که در شکل پذیری و تحول سکونتگاه های روستایی مجموعه عوامل و نیروهای متفاوت و متنوعی نقش آفرین هستند. بر همین اساس، تحقیق حاضر به دنبال بررسی تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر ابهر و تأثیرگذاری حاصل از تعامل با شهر ابهر بر روند تحولات فضایی آن می باشد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از منظر بررسی، توصیفی- تحلیلی بوده که جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در آن، به دو روش مطالعه کتابخان ه ای و میدانی صورت پذیرفته است. بر این مبنا رشد افقی و خزش سریع شهر ابهر طی سال های اخیر سبب شده که سکونتگاه های روستایی واقع در حاشیه و پیرامون آن در معرض ادغام و الحاق در خارج از بافت و در برخی موارد در طرح آتی شهر و روستاها قرار گرفته و دچار تحولات ساختاری- فضایی زیادی باشد. این تحولات در همه روستاها یکسان نبوده و برخی روستاها نسبت به شرایطی که برخوردار بوده اند به صورت متفاوت دست به تغییرات فضایی زده اند که از مهمترین آن موارد می توان به تغییرات قیمتی در کاربری اراضی، تغییر در الگوی مسکن، تغییرات زیست محیطی، تحولات اجتماعی- اقتصادی و عملکردی این سکونتگاه های روستایی اشاره نمود.