کتاب های علوم تجربی

هدف کلی این تحقیق تحلیل محتوا کتاب های درسی علوم تجربی دوره اول ابتدایی براساس الگوی نمایش اجزای مریل می باشد. برای این منظور، با توجه به عناصر چهارگانه محتوا آموزشی (حقایق، مفاهیم، روش کار، اصول و قوانین) به بررسی کتاب های مذکور پرداخته شده است. در این تحقیق علاوه تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی، از روش تحلی ل محت وای آنتروپ ی ش انون برای ارزیابی چهار مولفه مربوط به الگوی نمایش اجزای مریل اس تفاده ش ده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که از مجموع 472 واحد ثبت شده، بیشترین تکرار مربوط به مولفه های حقایق با 236 واحد (50%) و روش کار با 109 واحد ( 09/23%) است. بیشترین مقادیر ضریب اهمیت مولفه های الگوی نمایش اجزای مریل در علوم تجربی دوره اول ابتدایی نیز مربوط به مولفه های حقایق و روش کار (252/0) بوده و مولفه های اصول (250/.) و مفاهیم (244/.) در رتبه های بعدی هستند. در مجموع کتاب های علوم تجربی دوره اول ابتدایی از نظر عناصر مورد استفاده در الگوی نمایش اجزای مریل، قابل قبول ارزیابی می شوند.

تدریس تلفیقی و آموزش میان رشته ای یکی از مهم ترین شیوه های اثرگذار در تدریس است. در این راستا، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، و به شیوه کیفی، تلفیق تدریس دروس علوم تجربی با آیات قرآن کریم را مورد واکاوی قرار داده است. بدین منظور، نخست کتب مرتبط با علوم تجربی اعم از کتاب های علوم تجربی، فیزیک، شیمی و زیست شناسی در دوازده پایه مورد تحلیل قرار گرفت و آیات مطرح شده در کتاب های درسی استخراج شدند. سپس در مواردی که آیاتی مورد استفاده قرار نگرفته بود، آیات قابل استفاده برای تدریس استخراج گردید و در نهایت، به عنوان نمونه آیه 25 سوره حدید برای تبیین معجزه آهن، درباره «فصل از معدن تا خانه» کتاب علوم تجربی پایه هفتم مطرح شد. مطالعه موردی آیه 25 سوره حدید نشان داد که قرآن در باب آهن و ویژگی های آن سخن گفته و دبیران علوم می توانند با بهره گیری از آن در تدریس فصل 5 کتاب علوم پایه هفتم (فصل از معدن تا خانه) استفاده نمایند و مسائلی چون چگونگی خلقت آهن، خصوصیات ماده خالص آن، منافع آهن و نظایر آن که با استفاده از آیات قرآن کریم قابل اثبات است، در قالب «شگفتی های خلقت در قرآن کریم» ارائه گردد. البته به نظر می رسد چالش اصلی این روش، میزان تسلّط معلمان علوم تجربی بر تدریس بین رشته ای و تسلّط و احاطه آنان بر تفسیر دقیق و وجوه شگفتی های آیات قرآن کریم باشد. بنابراین، در صورتی که این شیوه برای تدریس کتب علوم تجربی مدّ نظر قرار گیرد، باید در قالب کارگاه هایی، زمینه آشنایی بیشتر معلمان با مباحث قرآنی فراهم آید تا پاسخگوی نیاز دانش آموزان باشند. همچنین، نتایج نشان داد که کتاب های علوم تجربی، اگرچه آیات اندکی را به عنوان مقدمه بعضی فصول آورده اند، اما این مقدار از آیات و نیز انتخاب برخی آیات به درستی صورت نگرفته و اهتمام بیشتر متخصصان علوم تجربی و علوم اسلامی، برای تبیین بهتر آیات قرآن کریم و آشنایی دانش آموزان با اعجاز قرآن کریم نیاز است.