رکن الدین همایون فرخ

عبدالرحیم همایون فرخ و رکن الدین همایون فرخ دو نویسنده و ادیبی هستند که برای جامعه ادبی ایران در قرن اخیر چهره های چندان شناخته شده ای نیستند. مقاله پیش رو، واکاوی کوتاهی درباره شرح زندگانی، آثار و نمایشنامه های این دو نادره کار کاشانی است که در مسند پدر و پسر، نه تنها در حوزه های ادبی ایران آثار فراوانی را در قالب تحقیق و نگارش و تصحیح متون ادبی از خود بر جای گذاشته اند، بلکه هر دو این درگذشتگان نیز در حوزه نمایشنامه نویسی وارد شده و در ژانرهای مختلفِ چند نمایشنامه طبع آزمایی کرده اند. در مقاله پیش رو، ابتدا مقدمه ای درباره وضعیت نمایشنامه نویسی ایران در روزگاری آورده ایم که این پدر و پسر در آن به فعالیت پرداخته اند. سپس به زندگانی آن ها به صورت مستقل و گذرا پرداخته ایم و درنهایت، بدون هرگونه جانب داری، آثار نمایشی هریک از این دو ادیب را بررسی کرده ایم. پیش از ورود به مبحث اصلی، ذکر این نکته لازم است که این مقاله با رویکردی تاریخی و به روش مطالعات کتابخانه ای نگارش شده و تأکید اصلی آن بیشتر بر معرفی این دو ادیب یادشده و تحلیل آثار نمایشی آن ها که امروزه متأسفانه به دست فراموشی سپرده شده است.

اثیرالدین اخسیکتی، از سخن سرایان شهیر و چیره زبان سبک بینابین در سده ششم هجری بوده است. سروده های این شاعر تا کنون سه بار در ایران تصحیح و منتشر شده است. در تازه ترین ویراست از دیوان او که به همت محمود براتی خوانساری فراهم آمده، ساختار برخی بیت ها آسیب دیده است. نگارنده در پژوهش انتقادی پیش رو کوشیده است که با مدنظر قراردادن ضبط نسخه بدل ها، اقامه دلایلی متکی بر دانش های زبانی و ادبی و نیز ارائه شواهدی از متون کهن فارسی و عربی، شکل برتر و منقح آن بیت ها را -که با صورت ذکرشده برای آن ها در دو چاپ پیشین دیوان نیز تطابق دارد - بیان نماید. یافته های این مقاله نشان می دهند که امر تصحیح اشعار اثیر هنوز به مرحله کمال نرسیده و لازم است که کتاب مورد بحث، با توجه دقیق تر به نتایج کوشش مصححان پیشین دیوان اخسیکتی، رکن الدین همایون فرخ و عباس ماهیار و هم چنین نسخه خطی موجود در کتابخانه ایندیانا آفیس بریتانیا، بازبینی و ویرایش شود.