اهمیت صاحب کار

هدف این پژوهش بررسی اثر تعدیل کنندگی اهمیت صاحب کار بر رابطه بین تغییر مؤسسه حسابرسی شامل تغییر اجباری و اختیاری مؤسسه حسابرسی و تمرکز بازار حسابرسی در بازه زمانی 1397-1390 است. برای شناسایی تمرکز بازار حسابرسی از شاخص های تمرکز بازار مانند نسبت تمرکز، شاخص هرفیندال-هیرشمن و شاخص آنتروپی استفاده شد. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش با استفاده از الگوی داده های ترکیبی نشان داد که اهمیت صاحب کار بر رابطه بین تغییر مؤسسه حسابرسی و تمرکز بازار حسابرسی اثر تعدیل کنندگی دارد و سبب مستقیم شدن رابطه شد. هم چنین، نتایج نشان داد که بین تغییر اجباری و اختیاری مؤسسه حسابرسی و هر سه شاخص تمرکز بازار حسابرسی شامل نسبت تمرکز، شاخص هرفیندال-هیرشمن و شاخص آنتروپی رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد. یعنی، با افزایش (کاهش) تغییر اجباری و اختیاری مؤسسه حسابرسی، تمرکز بازار حسابرسی کاهش (افزایش) می یابد. افزون بر این، بین متغیرهای کنترلی اندازه و تمرکز صاحب کار و تمرکز بازار حسابرسی رابطه مستقیم و معنی داری مشاهده شد. بنابراین، اهمیت صاحب کار و تغییر مؤسسه حسابرسی عاملی مؤثر بر توزیع بازار بین مؤسسه های حسابرسی و در نتیجه، تمرکز بازار حسابرسی است.

هدف اولیه پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین تغییر اظهارنظر حسابرسی با چرخش شریک موسسه حسابرسی در بورس اوراق بهادار تهران است. سپس تأثیر تعدیل کننده اهمیت صاحب کار بر رابطه مذکور سنجش می شود؛ در پژوهش حاضر تعداد 143 شرکت بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش حذف سامانمند به عنوان نمونه آماری در بازه زمانی سال های 1392 تا 1399 (در مجموع 1143 مشاهده) با توجه به ویژگی های پژوهش انتخاب شده است. روش انجام پژوهش حاضر، از دیدگاه نظری، توصیفی-اسنادی و از نظر آماری، کاربردی- پس رویدادی است و با استفاده از رگرسیون لجستیک و داده های ترکیبی به تبیین و سنجش مدل های مفروض پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد تغییر اظهارنظر حسابرسی با چرخش شریک موسسه حسابرسی رابطه حداقلی (با اطمینان 90 درصد) و معناداری دارد و بدین وسیله ادبیات ابتدایی تغییر اظهارنظر حسابرسی را در ایران غنی می سازد. هم چنین اهمیت صاحب کار نمی تواند رابطه مذکور را تعدیل نماید. از مهم ترین دلایل عدم تعدیل این رابطه می توان به افشای نامناسب متغیر حق الزحمه حسابرسی در برخی شرکت ها اشاره نمود که در محاسبه متغیر اهمیت صاحب کار نقش بسزایی دارد.