مولفه های اقتصادی

یکی از کارآمدترین و موثرترین راهکارهای موجود برای مدیریت تقاضای آب، توجه به جنبه های اقتصادی از جمله ایجاد و توسعه بازارهای آب است. عوامل متعددی در ایجاد و توسعه بازار آب تاثیرگذار هستند. وجود ساختار فنی، اقتصادی، اجتماعی و حقوقی مناسب برای تشکیل بازار آب بسیار ضروری است. هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب در دشت همدان- بهار و ارائه مدل عامل های موثر بر بازار آب است. این پژوهش از لحاظ رویکرد، کمی و از لحاظ هدف، کاربردی است. همچنین روش گردآوری داده ها از نوع میدانی و از نظر ماهیت و روش جزء مطالعات توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل کشاورزان دارای کشت آبی در دشت همدان- بهار(3048N=) است. آمار و اطلاعات پژوهش در قالب پرسشنامه محقق ساخته در سال 1397 جمع آوری شد. حجم نمونه جامعه آماری کشاورزان براساس فرمول کوکران 240 نفر محاسبه شد. برای بررسی پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و رقم آن معادل 91/0 به دست آمد. براساس نتایج تحقیق از میان مولفه های حقوقی و قانونی موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب، عوامل صدور مجوز برای حقابه داران، حقوق قابل مبادله آب، رفع تعارضات قانونی و به رسمیت شناختن بازار آب به عنوان مهم ترین عامل شناخته شدند. همچنین عامل های نصب کنتورهای هوشمند و سازوکار تحویل حجمی آب به عنوان عوامل فنی- کشاورزی، قیمت مناسب و عادلانه برای آب و سرمایه گذاری در زیرساخت های مهار، توزیع و انتقال آب به عنوان عامل های اقتصادی و عوامل مشارکت مردمی و تشکیل شوراهای حل اختلاف مردمی به عنوان عامل های اجتماعی از جمله مهم ترین عوامل موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب معرفی شدند.

مقدمه:  کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایت فرد از زندگی و معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی مردم در سکونتگاه های روستایی به عوامل از جمله اشتغال، درآمد مناسب، دسترسی به خدماتی مانند آموزش و بهداشت، سلامت، محیط طبیعی وابسته است.هدف:  هدف پژوهش تعیین مولفه های اثر گذاری اقتصادی و اجتماعی بر کیفیت زندگی سکونتگاه های روستایی شهرستان لاهیجان می باشد.روش شناسی:  تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی  و بر مبنای روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری  شامل 12 روستای شهرستان لاهیجان در سه طبقه ی  کوچک،  متوسط و بزرگ می باشد. حجم نمونه ها با استفاده از جدول استاندارد مورگان 385 نفر و شیوه ی جمع آوری تحقیق به صورت اسنادی و پیمایشی صورت گرفته است. شاخص ها و گویه های مورد بررسی با توجه به سوال های، اهداف تحقیق و مطالعات مشابهی که مشاهده شده در بعد اقتصادی انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده های رو به دست آمده از پرسش نامه با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی آزمون ضریب همبستگی و آزمون فریدمن صورت گرفته و  به وسیله نرم افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر سکونتگاه های روستایی شهرستان لاهیجان واقع در شرق استان گیلان می باشد. یافته ها و بحث:  از مجموع 6 مولفه اثرگذار اقتصادی بر کیفیت زندگی روستاهای مورد مطالعه 4 مولفه مرتبط با کیفیت درآمد و اشتغال  به دلیل ضعف بنیان های اقتصادی روستاها پایین تر از میانگین وزنی 3 و مولفه های برخورداری از سلامت جسمی خوب و استفاده از وسایل میکانیزاسیون در فعالیت های کشاورزی بالاتر  از حد متوسط بوده است. مولفه های اجتماعی موثر بر کیفیت زندگی روستاییان با 12 گویه ارزیابی که به جز  گویه های وجود مراکز خدمات درمانی و بهداشتی و وجود مراکز فرهنگی و هنری مناسب که میانگین وزنی آنها کمتر از 3 بوده سایر مولفه ها از سوی روستاییان مناسب تعیین شده است.    نتیجه گیری: بین مولفه های اقتصادی شامل کیفیت اشتغال و درآمد و کیفیت زندگی با سطح اطمینان 99 درصد و خطای 1 درصد به میزان 599/0 رابطه وجود دارد و این بدان معناست که با افزایش و بهبود مولفه های اقتصادی نظیر اشتغال و درآمد، کیفیت زندگی در سکونتگاه های روستایی بالاتر رفته و وضعیت مناسبتری به خود می گیرد. همچنین نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن تعیین ارتباط بین اثرگذاری مولفه های اجتماعی و کیفیت زندگی در روستاهای محدوده مورد مطالعه با سطح اطمینان 99 درصد و خطای 1 درصد در بعد کیفیت آموزش 516/0، بعد کیفیت و سلامت 507/0 و در بعد کیفیت اوقات فراغت 649/0 ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.