دستبافته سنتی

پارچه های دستبافت ایرانی باوجود سابقه ی دیرینه سیر تحول و تکمیل و اوج این هنر در دوره صفوی که روزگاری باعث رونق اقتصادی بازار پارچه بافان ایرانی بوده است، متأسفانه روبه فراموشی می رود. واردات بی رویه انواع پارچه های خارجی و تغییر روند مد به صورت غیربومی، تأثیرات زیادی را بر روی تولید پارچه های دستبافت و اشتغالزایی هنرمندان این هنر- صنعت داشته است. هدف این پژوهش، طراحی لباس مشاغل بر اساس دست بافته ی سنتی ایران جهت شناسایی و ترویج هرچه بیشتر محصولات دستباف در صنایع دستی و ارائه نظم در مدیریت سازمان مربوطه بوده است. روش تحقیق، از جهت هدف کاربردی و ازنظر ماهیت و روش توصیفی و تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی و میدانی است. اهمیت موضوع در این مقاله، رشد و توسعه دستباف های صنایع دستی ایران در جامعه و اشاعه لباس و پوششی است که با هنجارها و ارزش های حاکم بر جوامع گره خورده باشد. این محصولات هم فرهنگ، تاریخ، جغرافیا، آداب و رسوم یک ملت را دربردارند و هم راهبردی درجهت اشتغال زایی اند که در آن، این هنر - صنعت از مقوله ای انتزاعی و صرفاً هنری به مقوله ای کاربردی و ثروت ساز تبدیل می گردد. تحقیق حاضر بارویکرد رونق محصولات دستبافت، بر اساس طبقه بندی موقعیت های زمانی - مکانی طراحی لباس، به لباس مشاغل با کارکردی اجتماعی پرداخته است. لباسی که توسط اعضای یک نهاد استفاده می شود. مشابه بوده و باعث بازشناسی آسان تر اعضای نهاد توسط خود آنان یا توسط دیگران می شود. بر اساس اولویت، طراحی پوشش کارکنان در بخش سازمان های میراث فرهنگی نظرسنجی صورت گرفت. در نتایج حاصل از آن اکثر کارمندان واکنش ارباب رجوع را در مواجه با طرح جدید لباس کارکنان توأم با احترام و احساس وجود نظم در سازمان مربوطه توصیف کردند.

عنصر «رنگ» در یک اثر هنری قادرست افکار و احساسات عمیق انسانی را که ممکن است با چشم دیده نشوند، به زیبایی بیان کند. بنابراین، نحوه انتخاب و همنشینی فامهای رنگی در یک اثر هنری می تواند پرده از احساسات، آرزوها و آلام خالق آن اثر بردارد. بر این اساس، ارزیابی پالتهای رنگی آثار هنری علاوه بر جنبه زیبایی شناسی می تواند پیرامون دانش رنگ شناختی خالق اثر و عوامل تاثیرگذار بر آن نیز رهنمون باشد. در این پژوهش، برای اولین بار پالتهای رنگی سه نمونه از دست بافته های سنّتی بلوچ با استفاده از روش دستگاهی طیف سنجی انعکاسی و تئوری رنگ ایتن مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهند که فامهای رنگی شناسایی شده در دستبافته ها به شیوه رنگرزی سنّتی و به کمک گیاهان رنگده بومی (چَغَک، گل گز، ناش، رودنگ ...) بدست آمده اند. علاوه بر این، داده های طیف سنجی انعکاسی مُهر تاییدی بر دانش رنگ شناختی اقوام بلوچ است، چرا که پالت رنگی این دستبافته ها با گذر زمان از کمترین میزان تغییرات رنگ برخوردار بوده اند. از سویی دیگر، اکثر فامهای رنگی موجود در این دستبافته ها از نوع فام های اولیه و ثانویه «گرم و خالص» هستند و اغلب از الگوهای هارمونی «مکمل و مشابه» ایتن پیروی میکنند.