ظرفیت های فرهنگی

اشاعه فرهنگ انقلاب اسلامی یکی از روش های انتقال و عمق بخشی انقلاب اسلامی در بین ملل مختلف است که با توجه به گرایش مردم انگلستان به این مسئله، اهمیت این موضوع مضاعف می شود. بر این اساس، به منظور تعمیق ارتباط و اقناع در میان مردم و مسلمانان کشورها، به ویژه در میان مسلمانان اروپا، ناگزیر باید ارتباطی روزافزون با مراکز و نهادهای مهم مسلمانان کشور هدف برقرار شود. پژوهش حاضر با عنوان ظرفیت ها و قابلیت های فرهنگی مسلمانان کشور انگلیس و تأثیر آن بر عمق بخشی جمهوری اسلامی ایران و با هدف پاسخ گویی به این سؤال که «مهم ترین ظرفیت ها و قابلیت های فرهنگی مسلمانان انگلیس کدامند؟» و «این قابلیت ها چه تأثیری بر عمق بخشی جمهوری اسلامی ایران دارند؟» با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با نگاه کاربردی به رشته تحریر درآمده است.نتایج به دست آمده نشان می دهد که ظرفیت ها و قابلیت های مراکز و نهادهای مهم فرهنگی مورد تحقیق، هم در وضعیت فعلی و هم در افق آینده، بیشتر از میانگین مورد قبول است و این نشان دهنده تعامل خوب و مثبت این ظرفیت ها و قابلیت هاست که  در وضعیت فعلی در خدمت به عمق بخشی جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده اند و افق آینده نیز امیدوارتر از وضعیت کنونی خواهد بود. در آخر مقاله، متناسب با نتایج و یافته های پژوهش، سلسله پیشنهاد هایی در اختیار مخاطبان عام و خاص قرار می گیرد.

هدف از این پژوهش توصیفی و کاربردی ارائه مدلی برای توسعه دیپلماسی فرهنگی ایران و ایتالیا است. جهت دستیابی به مولفه های موثر بر آن، در دو مرحله ، نظر کارشناسی 29 نفر از خبره گان امور فرهنگی در حوزه ایران و ایتالیا – شامل دیپلمات ، سفیر، استاد دانشگاه و فعال فرهنگی- استخراج شد و سپس از ایشان خواسته شد به سوال های پرسشنامه ای براساس سه حوزه قابلیت ها و ظرفیت ها و اشتراکات فرهنگی در شرایط موجود و مطلوب پاسخ دهند. در حوزه قابلیت ها مولفه ها و شاخص هایی چون ارزش های معنوی، مبانی قانونی، همکاری سازمان های مردم نهاد، سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی، نقش سفارت خانه ها و عضویت در سازمان های بین المللی مد نظر قرار گرفت. در حوزه ظرفیت ها محصولات فرهنگی، هنری و رسانه ای، آموزش فرهنگ و زبان، میراث فرهنگی، هنری، گردشگری و کتابخانه ای، نمایشگاه ها و جشنواره ها، شبکه سازی اجتماعی و تالارهای گفتگوی مجازی، مراکز علمی و پژوهشی و ورزش؛ و در اشتراکات: جغرافیای فرهنگی، قرابت های تمدنی و تاریخی، گفتمان های صلح طلب و منافع مشترک. پس از دستیابی به اتفاق نظر مطلوب و تجزیه و تحلیل اطلاعات، نتایج ذیل به دست آمد: در شرایط موجود تنها حوزه ای که بر توسعه دیپلماسی فرهنگی دو کشور موثر بوده، حوزه اشتراکات فرهنگی است. این در حالی ست که در شرایط مطلوب، دو حوزه دیگر یعنی قابلیت ها و ظرفیت های فرهنگی، نیز حائز اهمیت هستند و از همین رو در تدوین مدل توسعه دیپلماسی ایران در رابطه با ایتالیا باید مدنظر قرار بگیرند.

آنچه از ادبیات قدرت با همه ابعاد و شئون آن تاکنون در محافل علمی و دانشگاهی و در سطح راهبردی رایج بوده برگرفته و برخاسته از مبانی و مبادی فرهنگی و معرفتی غرب است. حال آنکه جمهوری اسلامی ایران داعیه دار نظام فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مستقل و مبتنی بر مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی متمایزی است. ازاین رو، هدف این پژوهش بررسی و تبیین ادبیات قدرت با ظرفیت های فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران است. پرسش اصلی این است که قدرت در بستر نظام فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران معرف چه نوع ادبیاتی است؟ برای دستیابی به این پرسش از روش ترکیبی متوالی - اکتشافی استفاده شده است. در این زمینه، نخست با روش کیفی - کمّی ظرفیت های فرهنگی شناسایی و تأیید شد، سپس با روش کیفی - کیفی ادبیات قدرت استخراج و به وسیله مصاحبه عمقی، تکمیل و تأیید شد.آنگاه یافته های این دو روش با هم ترکیب شدند. نتیجه اجمالی این پژوهش بیانگر آن است که ادبیات قدرت مبتنی بر ظرفیت های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از حیث منشأ، ماهیت، منبع، ابزار، روش و شیوه، اهداف، ابعاد و انواع، بازیگران، نوع رابطه، توزیع قدرت، راه های کسب و حفظ قدرت، مهار و انتقال قدرت دارای ادبیات منحصربه فرد است که با ادبیات قدرت در غرب تمایز بینادی دارد. مهم ترین نتیجه این پژوهش ابتنای نقطه ثقل و کانونی ادبیات قدرت برپایه فرهنگ تمدنی بر «توحید» است که به مثابه دال مرکزی، سازمان دهنده نظام معنایی، انسجام بخش همه عناصر و مؤلفه های متمایز کننده با دیگر ادبیات قدرت شمرده می شود.