ضرب آهنگ کاوی

فضاها و پدیده های ماندگار در گذر زمان باقی می مانند و به بخشی از خاطرات جمعی تبدیل می شوند. به این ترتیب توجه به ماندگاری در طراحی فضا باعث افزایش حس تعلق به فضا می شود، در این حالت فضا تنها به زمان حال تعلق ندارد. با توجه به اهمیت موضوع ماندگاری، در این تحقیق هدف شناسایی مؤلفه های مؤثر بر ماندگاری فضاهای شهری با تأکید بر ضرب آهنگ های زندگی روزمره ی مؤثر در سه محدوده ی بازار تبریز (راسته بازار، مسجد جامع و میدان صاحب الامر) است. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر توصیفی – تحلیلی است که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشگری) بهره گرفته شده است. همچنین در این تحقیق علاوه بر کاربرد روش کیفی به منظور تحلیل علل ماندگاری در محدوده های مورد مطالعه، از روش کمی تحلیل واریانس در راستای بررسی تفاوت ماندگاری فضاهای شهری در محدوده های مورد مطالعه استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در محدوده ی مسجد جامع عامل معنویت (0.376)، اجتماعی – اقتصادی و کارکردی (0.352)، در محدوده ی راسته بازار عامل هویت (0.314) و در محدوده ی صاحب الامر عامل معنویت (0.327) و هویت (0.305) بیشترین دلیل ماندگاری محدوده های مورد مطالعه را به خود اختصاص داده اند. همچنین نتایج نشان می دهد که مؤلفه های مختلف زندگی روزمره دارای ضرب آهنگ هایی است که در عین تکرار در چرخه زندگی روزمره، در طول زمان بصورت خطی (روبه پیشرفت، پسرفت و ثابت) بوده که به دو صورت کل به جزء و جزء به کل بر ماندگاری و افول فضاها تأثیرگذارند. در این بین رویکردها و مؤلفه های فرهنگی حاصل از کل به جزء مانند آیین ها و فرهنگ های مختلف یک اجتماع تأثیر بسزایی در افزایش ماندگاری فضاها داشته و خواهند داشت. بنابراین می توان با استمرار آیین ها و مراسم فرهنگی در محدوده های مورد مطالعه موجبات ماندگاری این فضاها را فراهم ساخت.

امروزه، تولید فضاهای تهی بر اندیشه و عمل شهرسازی سایه افکنده؛ حال آنکه فضای شهری، واجد ویژگی بازنمودی است و در فرآیند تاریخی خود، به امری پیچیده و چندلایه بدل می گردد.مطالعه تاریخی فضا با توجه به پیچیدگی ها و چندگانگی آن، از دغدغه های اصلی در مطالعات شهری است. این پژوهش با بهره گیری از شاکله مفهومی تریالکتیک فضایی و از طریق کاوش تاریخی ضرب آهنگ های فضا در دو شهر رشت و کاشان، می کوشد تا با توجه به تأثیر سه مؤلفه اقلیم، فرهنگ و قدرت انتظام بخش به تحلیلی تاریخی از فضای شهری دست یابد. روش پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و تحلیل محتوای آن ها با رویکردی تاریخی-تفسیری بوده است. یافته های تطبیقی پژوهش نشان داد که شهر کاشان -به مثابه شهری گرم و خشک در بخش مرکزی فلات ایران- از ضرب آهنگ کیهانی یا ضرب آهنگ های قمریِ قدرتمندی برخوردار است؛ اما در شهر رشت -شهری معتدل و مرطوب در خطه شمال ایران- زمان چرخه ای خورشیدی اهمیت بیشتری می یابد. همچنین، نهادهای سیاسی به شکل های متفاوتی در رشت و کاشان بالغ شدند. در طول تاریخ، سردمدارانی در کاشان ظهور می کنند که برخلاف همتایان خود در رشت که بر بعدهای مدنی، تجاری و سیاسی تأکید دارند؛ بیشتر، به دنبال حفظ روابط خود با شبکه ای مذهبی و متشکل از اعضایی سرشناس در دیگر شهرهای مهم مذهبی اند. روابط اجتماعی تاریخی میان مردم کاشان، بر مبنای قراردادهایی یکدست و مبتنی بر مذهب پایه گذاری شده؛ ولی این روابط در شهر رشت، بیشتر بر اساس پیمان های قومی متنوع و در عین حال، متناقضی شکل گرفته است.