یک کمربند - یک جاده

روابط چین با قاره آفریقا در طول دو دهه اخیر رو به رشد بوده است. امروز این کشور روابط اقتصادی گسترده- ای با قاره آفریقا در حوزه تجارت، سرمایه گذاری، کمک های مالی و وام دارد. این روابط گسترده اقتصادی آثار قابل توجهی در حوزه تعاملات سیاسی و امنیتی این کشور با کشورهای این قاره داشته است از این رو تعاملات سیاسی و امنیتی دوجانبه و چندجانبه چین با قاره آفریقا در سال های اخیر افزایش یافته است و چین به یک کنشگر موثر جهانی در صلح و ثبات این قاره تبدیل شده است. قاره آفریقا با داشتن زمینه های مختلف اقتصادی و جغرافیایی به محلی برای رقابت قدرت های جهانی از جمله آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و چین تبدیل شده است. این بازیگران تلاش می کنند تا با نفوذ سیاسی و اقتصادی در این قاره با هدف حفظ و گسترش منافع خود در این قاره به رقابت ژئوپلیتیک با سایر قدرت های جهانی بپردازند. باتوجه به این مسئله چین تلاش می کند ابتکار یک کمربند – یک جاده، که صدها میلیارد دلار برای آن پیش بینی کرده است، را به قاره آفریقا گسترش دهد تا ضمن کسب منافع اقتصادی، زمینه را برای ارتقاء جایگاه سیاسی و نظامی و در نتیجه ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک خود را در این قاره فراهم آورد.

از زمان آغاز طرح یک کمربند -یک راه در سال 2013، حضور چین در آسیای مرکزی افزایش یافته است. روسیه و چین به یک تقسیم کارکردی از وظایف پایبند هستند که در آن چین بر فعالیت های اقتصادی و روسیه به عنوان ضامن امنیت منطقه تمرکز می کند. اظهار بیان تقسیم کارکردی وظایف بین دو دولت به دلیل حضور فعال فزاینده چین در بخش نظامی - امنیتی در منطقه زیر سوال رفته است؛ و نفوذ چین در سراسر نظم اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آسیای مرکزی در حال افزایش است. درواقع، در آسیای مرکزی روسیه تدافعی با چین تهاجمی روبرو شده است. همچنین جنگ اوکراین بر روند سرمایه گذاری و روابط آینده آسیای مرکزی با مسکو تاثیر منفی خواهد گذاشت و سیاست خارجی و تصویر ژئوپلیتیکی منطقه هم باید منتظر هژمونی چین باشد. پرسش اصلی در این نوشتار این است که با وجود اهداف منطقه ای روسیه و چین، عوامل کاهش قدرت روسیه و تکامل هژمونی چین در آسیای مرکزی چیست؟ فرضیه این پژوهش تاکید دارد که اختلاف فزاینده بین دو کشور با توجه به توانایی های قدرت آنها است؛ که تعاملات بین روسیه و چین در آسیای مرکزی این اختلاف را به عنوان آسیب پذیرترین جنبه روابط آنها آشکار می سازد. پایه های نظری مقاله بر موازنه تهدید استوار است و روش تحقیق بر توصیفی-تحلیلی تاکید دارد. همچنین، یافته های پژوهش در این خصوص استدلال دارد که چین با حضور فعال در آسیای مرکزی و ایجاد نظم چین-محور در این منطقه، از طریق سیاست یک کمربند-یک راه، موازنه منطقه ای علیه روسیه دست زده است.