تشابه و تقلید

شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی منظومه ای جاودان از عصر سامانی و غزنوی است که ایرانیان تا حد زیادی حفظ زبان و ملّیت ایرانی را در بحران های ادوار مختلف مدیون این اثر بی بدیل هستند. شاهنامه از جنبه های گوناگون حائز اهمیت است؛ یکی از جنبه هایی که شاهنامه پژوهان کمتر بدان توجه داشته اند، مقایسه واژگان، ترکیبات و تعابیر آن با آثار دیگر است. فخرالدین اسعد گرگانی، ویس و رامین را در قرن پنجم از متنی پهلوی به نظم درآورده است و در موارد بسیاری مشابهت های زبانی با شاهنامه دارد. در این پژوهش کاربرد واژه ها و ترکیبات با معانی یکسان و همچنین میزان کاربرد واژگان پهلوی و کهن در دو اثر بررسی و مطابقت داده شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد ویژگی های لغوی مشابه دو اثر نشان دهنده تأثیرپذیری ویس و رامین از شاهنامه در حوزه تکنیک های زبانی است. نکته دیگر تناسب واژه های به کاررفته در شاهنامه و ویس و رامین با فرم و محتوای آثار است. این موضوع را می توان از کاربرد واژه هایی دریافت که از سویی با موسیقی کلام هماهنگ است و از سوی دیگر با رسوم آیینی و باورهای مدنظر گویندگان در پیوند است.