شاخص های استنادی

این پژوهش با هدف سنجش رابطه ی بین سنجه های جایگزین (آلتمتریکس) در نظام اف هزار و شاخص استناد در گوگل پژوهشگر انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و از روش های پیمایشی، تحلیل استنادی و وب سنجی با رویکرد تحلیلی- توصیفی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش 218 مقاله تحقیقاتی در حوزه زیست پزشکی نمایه شده در نظام اف هزار در بازه زمانی 2012-2014 می باشد. نمونه مورد مطالعه تعداد 100 مقاله تحقیقاتی است که بطور هدفمند بر مبنای بازه زمانی مورد نظر از نظام اف هزار انتخاب شده است. متغیرهای مرتبط با سنجه های جایگزین (بارگیری و بازدید) و تعداد نویسندگان و وضعیت تأمین اعتبار مقاله ها، از نظام اف هزار و متغیر مرتبط با سنجه استناد از گوگل پژوهشگر استخراج شده است. داده های پژوهش به روش آمار توصیفی و استنباطی و با نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد که بین شاخص های جایگزین (بارگذاری و بازدید) و شاخص های استنادی همبستگی مثبت و معنادار برقرار است. همچنین یافته ها بیانگر آن است که شاخص های جایگزین خود نیز با یکدیگر رابطه مثبت و قوی دارند. متغیرهای تعداد نویسندگان و تأمین اعتبار مقاله ها با هیچ کدام از سنجه های جایگزین یا شاخص های استنادی رابطه معنی داری نداشتند.بر این اساس، سنجه های جایگزین روش جدیدی را برای اندازه گیری تأثیر نویسندگان و انتشارات ارائه می دهند که می تواند مکمل شاخص های سنتی ارزیابی پژوهش باشد. همچنین رابطه معنادار بین سنجه های جایگزین و سنجه های استنادی بیانگر آن است که ترکیب شاخص های سنتی و جایگزین پیشینه ی کامل تری از نویسندگان و مقاله ها را ارائه خواهند داد که می تواند ابعاد روشن تری از روش های علمی ارزیابی پژوهش را فراهم کند.

هدف: بررسی رابطه بین شاخص های استنادی اسنیپ، رتبه بندی نشریات سایماگو، ایگن فاکتور، و ضریب تأثیر نشریات علوم پزشکی با دگرسنجه ها و رابطه این شاخص ها باهم است. روش/ رویکرد پژوهش: به روش علم سنجی، 111 نشریه علوم پزشکی که بالاترین SJR را داشتند از پایگاه اسکوپوس به طور تصادفی انتخاب شدند، داده های دگرسنجی آنها از سایت Altmetric.com و داده های مربوط به شاخص های استنادی SJR و SNIP از پایگاه سایماگو و IF از پایگاه Scijournal، ایگن فاکتور از پایگاه ایگن فاکتور جمع آوری شدند، سپس با نرم افزار SPSS همبستگی رابطه هر فرضیه سنجیده و با استفاده از روش معادلات ساختاری از طریق نرم افزار AMOS آزمون شد. یافته ها: یافته ها حاکی از وجود همبستگی بین شاخص های استنادی به جز ضریب تأثیر با میانگین نمرات دگرسنجه ها بود و روش معادلات ساختاری نیز تأییدکننده آزمون همبستگی پیرسون بود. نتیجه گیری: بسیاری از دگرسنجه ها می توانند به عنوان مکملی برای استنادها باشند و کمک کننده خوبی برای ارزیابی استنادهایی باشند که به وسیله شاخص های استنادی نادیده گرفته شده اند.

در این پژوهش «مقاله های برتر» پژوهشگران ایرانی شامل «مقاله های پراستناد» و «مقاله های داغ»، در پایگاه استنادی علوم بر اساس شاخص های استنادی این پایگاه و شاخص های آلتمتریکس ریسرچ گیت مورد مطالعه قرار گرفته است. نوع پژوهش کاربردی است و با استفاده از شاخص های علم سنجی و آلتمتریکس انجام شده است. داده ها از پایگاه استنادی علوم و ریسرچ گیت گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نسخه 16 نرم افزار SPSSاستفاده شده است. یافته ها نشان داد، تعداد 245578 مقاله از پژوهشگران ایرانی تا ماه می، سال 2015، در پایگاه استنادی علوم نمایه شده است. از بین این مقاله ها، 909 مقاله به عنوان مقاله های داغ و پراستناد معرفی شده اند. این مجموعه مقاله، 77710 بار استناد شده اند. میزان پوشش مقاله های مورد بررسی در ریسرچ گیت 6/99 درصد بود. 5/99 درصد مقاله ها به اشتراک گذاشته شده در ریسرچ گیت حداقل یک بار مشاهده شده اند. نتایج بیانگر آن است که ضریب همبستگی بین متغییر تعداد دفعه های استناد به مقاله ها در پایگاه استنادی علوم و تعداد دفعه های مشاهده، بارگیری و استناد مقاله ها در شبکه اجتماعی ریسرچ گیت مثبت و معنادار است. نتایج حاکی از پوشش عالی و تعداد بازدیدکنندگان قابل توجه ریسرچ گیت است. افزایش دفعه های مشاهده مقاله ها در شبکه اجتماعی ریسرچ گیت، افزایش تعداد دفعه های استناد به مقاله ها را به همراه داشت. نتایج حاکی از تأثیر بالای ریسرچ گیت در افزایش مشاهده پذیری آثار علمی دارد. بنابراین، پژوهشگران می توانند از این شبکه به عنوان ابزار «خود-آرشیوی» و «جستجوی اطلاعات» استفاده نمایند.

با توجه به استفاده فراگیر از رسانه های اجتماعی در عرصه های علمی و پژوهشی، و از سوی دیگر اهمیت توجه به «میزان تأثیر پژوهش ها»، این مطالعه با هدف بررسی نقش رسانه های اجتماعی در ارزیابی میزان تأثیر پژوهش های حوزه موضوعی علم سنجی، انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و در آن از روش آلتمتریکس(سنجه های مبتنی بر وب اجتماعی) استفاده شده است. جامعه پژوهش مقالات و استنادات منتشرشده در دو نشریه هسته حوزه علم سنجی یعنی «ساینتومتریکس» و «اینفورمتریکس» است که در بازه زمانی پنج ساله 2012 تا 2016میلادی از پایگاه های اطلاعاتی منتشرکننده این مجلات یعنی «اسپرینگر» و «ساینس دایرکت» گردآوری و استخراج شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پایگاه اطلاعاتی آلتمتریک به عنوان یکی از مهم ترین و معتبرترین ارائه دهندگان خدمات آلتمتریکس و ابزار «بوکمارکلت آلتمتریک» این پایگاه استفاده شد. در گام اوّل پژوهش، مقاله های دارای بیشترین نمره آلتمتریک که نشان دهنده کمیت و کیفیت توجهی است که یک مقاله در رسانه های اجتماعی دریافت کرده است مشخص شد. در همین راستا علاوه بر تعیین مقالات برتر حوزه علم سنجی بر مبنای نمرات آلتمتریک آنها، حضور مقالات ایرانی این حوزه در رسانه های اجتماعی مختلف و میزان تأثیرآنها نیز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. همچنین به منظور بررسی رابطه میان حضور مقاله های بین المللی حوزه علم سنجی در رسانه های اجتماعی و عملکرد استنادی این مقاله ها، آزمون های همبستگی لازم انجام شد. یافته ها بیانگر وجود رابطه آماری معنادار، مثبت و درعین حال ضعیف میان تعداد استنادات مقالات حوزه علم سنجی در دو نشریه هسته مورد مطالعه و نمره آلتمتریک این مقالات، و نیز میان تعداد خوانندگان مقالات این حوزه در دو شبکه اجتماعی مندلی و سایت یولایک با تعداد استنادهای دریافتی آنها در وب علوم بود. در این پژوهش رابطه آماری معناداری میان تعداد استنادهای دریافتی مقالات و تعداد خوانندگان آنها در شبکه اجتماعی توییتر مشاهده نشد. در مجموع یافته های فوق بیانگر آن است که برخی رسانه های اجتماعی و شاخص های آنها می توانند همانند استنادها بازنمونی از اثرگذاری مقالات علمی باشند. با این حال، با توجه به قوی نبودن ضرایب همبستگی، جایگزینی این دو دسته شاخص توصیه نمی شود، بلکه می توان از شاخص های آلتمتریکس به عنوان مکمّل شاخص های استنادی در ارزیابی پژوهش و محاسبه میزان تأثیر علمی بهره برد.

پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی و رتبه بندی مجلات علمی روان شناسی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) انجام شده است. پژوهش حاضر رویکردی کمّی دارد و از نوع پژوهش های کاربردی است. روش پژوهش، علم سنجی و کتاب سنجی با استفاده از فنون تحقیق در عملیات است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها، مدل اندرسون-پیترسون، CRS و VRS خروجی محور، مجلات علمی روان شناسی 2018 در JCR بررسی شد. بر اساس یافته ها، با کمک شاخص های JCR و با استفاده از مدل اندرسون- پیترسون CRS و VRS می توان به رتبه های دقیق تری از مجلات رسید. مقایسه مجلات علمی در دو مدل نشان دهنده تفاوت در رتبه بندی مدل هایCRS  و VRS است. مجله علمی Psychological Science in the Public Interest هم در مدل CRS و هم در مدل VRS رتبه اول را به خود اختصاص داده است. مجلات علمی روان شناسی با استفاده از مدل اندرسون- پیترسون CRS و VRS ارزیابی و رتبه بندی شدند. همچنین شاخص های ارزیابی مجلات علمی در پایگاه کلاریویت آنالیتیکس بررسی و سه مجله برتر در 11 رشته روان شناسی و 30 مجله برتر این رشته شناسایی و معرفی شدند. 30 مجله برتر و تفاوت آن ها در دو مدل CRS و VRS مورد مقایسه و تجزیه وتحلیل قرار گرفت.