ساختار و کارگزار

  این مقاله با توجه به اهمیت جایگاه شهید آیت الله سید حسن مدرس به عنوان یکی از شخصیت های سیاسی و اجتماعی برجسته و اثرگذار در تاریخ معاصر ایران، درصدد شناخت مؤلفه های فرهنگ سیاسی مذهب تشیع در اندیشه و رفتار سیاسی ایشان و پاسخ به این پرسش است که این مؤلفه ها چگونه در تفکر و رفتار سیاسی آن شهید متجلی شده اند؟ بر این اساس و در چارچوب نظریه ساختار و کارگزار و با استفاده از روش کیفی تحلیل اسنادی و با مراجعه به متون تاریخی، خطابه ها و نطق های آیت الله مدرس و نیز پژوهش های مرتبط، تجلیمؤلفه های فرهنگ سیاسی تشیع در اندیشه و سیره سیاسی ایشان بررسی شده است. این بررسی نشان می دهد که نه تنها رفتار سیاسی و اجتماعی شهید مدرس به عنوان یک مجتهد تراز اول و نیز وکیل مجلس، تحت تأثیر مؤلفه های فرهنگ سیاسی شیعه، از جمله جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و ایثار و شهادت طلبی بوده است، بلکه می توان آن شهید را بازتولیدکننده عناصری همچون شجاعت و عدم تقیه در مبارزه با استبداد به عنوان یک عالم سیاستمدار شیعی به شمار آورد.

داستان هایی که برای نوجوانان نگاشته می شود، یکی از منابع قابل ارجاع برای آنهاست تا چارچوب های پذیرفته شده جامعه را بهتر درک کنند. این آثار می تواند توانایی تصمیم گیری آن ها برای حلّ چالش های ورود به دوره جوانی و بزرگسالی را افزایش دهد تا به آسیب های احتمالی دچار نشوند. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از تحلیلِ گفتمان اجتماعی دیوید هوارث و نظریه نمایشی اروینگ گافمن، رمان امپراتور کلمات نوشته احمد اکبرپور را تحلیل و بررسی می کند. انتخاب نظریه های مربوط به حوزه تحلیل گفتمان اجتماعی و جامعه شناسی به این دلیل است که بتوان جایگاهی را که نویسنده برای نوجوانان در جامعه قائل است و آن را در قالب داستانی برای آنان تعریف می کند، به درستی بررسی کرد. یافته های پژوهش نشان می دهد نویسنده رمان، بزرگسالان را به واسطه آگاهی و تجربه بیشتر، نسبت به نوجوان، مجاز می داند تا بدون نیاز به توضیح روشن، مسیر را برای او تعیین کنند اما برای پیروی از این مسیر، جلب اعتماد نوجوان را با سپردن تصمیمات و آزادی های جزیی و نظرخواهی از او، لازم می داند. در این رمان کلید ارتباط میان این دو گروه سنی در دست بزرگسالان قرار دارد و رفتار نوجوانان کاملاً وابسته به رفتار بزرگ ترها است. همچنین نوجوان را یک کارگزار آزاد و مستقل نمی بیند که بتواند برای بهبود شرایط خود نقشی مؤثر ایفا کند.