رقابت در بازار حسابرسی

این نوشتار به بررسی تأثیر رقابت در بازار حسابرسی بر حق الزحمه حسابرسی می پردازد. همچنین نقش تعدیل کننده اندازه بازار حسابرسی را مورد بررسی قرار می دهد. در این راستا، برای اندازه گیری رقابت در بازار حسابرسی از شاخصِ تمرکز حسابرس استفاده شده است. اندازه بازار حسابرسی نیز با استفاده از رتبه دارایی شرکت ها در سطح صنایع، اندازه گیری شده است. یافته های تجربی مربوط به بررسی 133 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1386 تا 1394، نشان می دهد که رقابت در بازار حسابرسی اثر منفی و معناداری بر حق-الزحمه حسابرسی دارد. به علاوه، یافته های پژوهش حاکی از آن است که اندازه بازار حسابرسی بر رابطه بین رقابت در بازار حسابرسی و حق الزحمه حسابرسی اثر منفی و معناداری دارد. در ادامه، نتایج تجزیه و تحلیل تکمیلی پژوهش نشان داد که رقابت در بازار حسابرسی منجر به کاهش کیفیت حسابرسی می شود و اثر اندازه بازار حسابرسی بر رابطه بین رقابت در بازار حسابرسی و کیفیت حسابرسی معنادار نیست.

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر گردش اجباری مؤسسه های حسابرسی بر حق الزحمه حسابرسی و رقابت در بازار حسابرسی شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و اوراق بهادار تهران است. بر اساس الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار تهران، گردش حسابرسان مستقل اجباری شرکت های بورسی ایران، پس از حداکثر 4 سال پی درپی الزامی شده است. فرضیه های پژوهش با استفاده از تجزیه و تحلیل رگرسیون چندمتغیره و مقایسه میانگین آزمون شدند. جامعه پژوهش حاضر مشتمل بر 95 شرکت پذیرفته شده در بازار بورس و اوراق بهادار تهران، طی سال های 1385 تا 1393 است. نتایج پژوهش نشان می دهد حق الزحمه حسابرسی مستقل، به موجب گردش اجباری افزایش می یابد و این افزایش بیش از افزایش معمول در گردش اختیاری حسابرسان است و به شرکت ها هزینه اضافی تحمیل می کند. پس از وضع الزامات یادشده، تفاوت شایان توجهی در سهم از بازار مؤسسه های حسابرسی با کیفیت بالا و پایین مشاهده نشد.