حالت های ذهنی

علیت ذهنی به معنای تأثیر علّی ذهن یا حالت ها ذهنی بر رفتار بدنی و یا تأثیر رفتار بدنی بر ذهن یا حالت ها ذهنی است. برون گرایی در محتوا به معنای آن است که حداقل بخشی از محتواهای ذهنی برای متعین شدن، یا به عبارتی تشخص یافتن، به خارج از ذهن وابسته اند. با پذیرش برون گرایی در محتوای حالت ها ذهنی، این پرسش پیش می آید که اگر حداقل بخشی از محتوای حالت ها ذهنی به خارج وابسته است، آیا علیت ذهنی منحل نمی شود؟ این مقاله در صدد اثبات این نکته است که برون گرایی، علاوه بر معضل های سنتی و شناخته شده، معضل دیگری برای علیت ذهنی ایجاد نمی کند. در پاسخی به پرسش بالا باید گفت که هرچند برون گرایی محتوا در مقام تحقق محتوا، وابستگی محتوا را به خارج از ذهن می پذیرد، اما وابستگی پس از تحقق به خارج، در معنای برون گرایی فرض نشده است. با این توصیف، می توان برون گرایی را پذیرفت؛ اما پس از استقرار حالت ذهنی- با تعین محتوای آن- در مقام تاثیر علّی آن بر رفتار بدنی، آن حالت ذهنی، هیچ وابستگی ای به خارج از ذهن ندارد و به طور کامل امری ذهنی به شمار می آید؛ ازاین رو می توان خوانشی از برون گرایی ارائه کرد که در عین پذیرش برون گرایی با علیت ذهنی نیز سازگار باشد.

شواهد محکمی در حمایت از وجود ارتباط بین رشد زبان در کودکان و رشد نظریه ذهن وجود دارد. ولمان و لیو (2004) مقیاسی از پیشرفت رشدی درک حالت های ذهنی در کودکان پیش دبستانی ارائه داده اند. در این مقیاس گذاری، توالی ای از هفت تکلیف ارائه شده که به نظر می رسد با ترتیبی قابل پیش بینی، در فرایند رشد کودکان پدیدار می شوند. مجموعه این تکلیف ها بر ساخت های مفهومی مختلفی تمرکز دارند که در این فرایند شناختی به دنبال هم ظاهر می شوند. در پژوهش حاضر، هفت تکلیف نظریه ذهن روی سی کودک فارسی زبان و سی کودک فارسی – ترکی زبان اجرا شد تا ترتیبی از این هفت تکلیف براساس سطح دشواری آن ها برای هریک از دو گروه زبانی ارائه شود و از سوی دیگر، ترتیب های مشخّص شده با یکدیگر و همچنین با ترتیب پیشنهادی ولمان و لیو (2004) از تکلیف های نظریه ذهن مقایسه شوند. الگوهای ارائه شده از رشد شناخت اجتماعی برای آزمودنی های پژوهش حاضر بیان گر آن است که کودکان فارسی زبان و فارسی – ترکی زبان، مراحل رشد شناخت اجتماعی مشابهی را با تفاوتی اندک نشان می دهند. با توجّه به نتایج به دست آمده، تفاوتی میان عملکرد کودکان تک زبانه و دوزبانه در انجام تکلیف های نظریه ذهن معنادار نیست؛ به عبارتی، نمی توان عملکرد یک گروه زبانی در انجام تکلیف های نظریه ذهن را بر گروه دیگر برتر دانست.