مجله مکتب اسلام

تجدد آمرانه حکومت پهلوی سبب ایجاد تغییراتی در جامعه ایران شد. در پی این امر، زندگی روزمره مردم، و از جمله تفریحات آنها، دچار تغییراتی شد. روحانیون پاره ای از این تغییرات را در تعارض با شریعت اسلام می دیدند و در نتیجه به انتقاد از این وضعیت می پرداختند. در این پژوهش بنا بر آن است که رویکرد مجله درس هایی از مکتب اسلام، پرمخاطب ترین و پردوام ترین مجله دینی دوره پهلوی، به تفریحات رایج در آن دوره مورد بررسی قرار گیرد. پرسش های اصلی این پژوهش از این قرارند: کدام ویژگی تفریحات رایج در آن دوره بیش از همه مورد انتقاد نویسندگان این مجله بود؟ از دید آنان چه عواملی سبب رواج تفریحات ناسالم می شد؟ این تحقیق به روش توصیفی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در سال های پیش از کودتای 28 مرداد مصرف آزادانه مشروبات الکلی در نظر متشرعین «ام الفساد» تلقی می شد. افزایش مضامین جنسی در مطبوعات و فیلم های سینمایی در دوران پس از کودتا سبب شد که انتقادات نویسندگان مجله مکتب اسلام بیش از هر چیز بر این مسئله متمرکز شود. در مورد علت رواج تفریحات ناسالم، در اوایل انتشار مجله این احتمال مطرح می شد که استعمارگران با تخدیر اشخاص، قصد تسلط بر جامعه را دارند. در اواخر حکومت پهلوی در این باره به تأسی از روشنفکران چپ گرا بر استفاده سرمایه داری غربی از این وسایل برای تخدیر افراد جامعه در جهت تحکیم نفوذ خود و کسب سود بیشتر تأکید می شد.

یکی از موضوعات جنجالی در دو قرن اخیر در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی موضوع «تغییر خط فارسی» است. اندیشه تغییر خط فارسی دامنه دراز دارد، اما در طول دویست سال اخیر بیش از پیش مورد توجه واقع شده است؛ پیرامون تحولات آن واکنش های مختلف و گاهاً افراطی، از جانب مجامع دینی و مذهبی ایران، در سال های اخیر صورت گرفته است. یکی از کانون هایی که این اندیشه را دنبال می نمود نشریه مکتب اسلام است که در آن مقالات فراوانی پیرامون مقابله با موضوع تغییر خط ارائه شده است. دو دیدگاه کاملاً متفاوت (موافقان و مخالفان) که حسن ظن کافی نسبت به یکدیگر ندارند پیرامون موضوع تغییر خط فارسی اظهار نظر نموده اند. یکی از این دیدگاه های مهم پیرامون تغییر خط بحثِ توطئه علیه دین اسلام می باشد. این موضوع باعث صدمه به مفاهیم اسلامی و، به تبع آن، خدشه در نوع دین داری مردم خواهد شد. نتیجه اینکه، با توجه به ساختار فنی بحث، توجه آن ها به اثبات این نکته بود که کسانی درصدد بودند تا با توطئه ای از پیش برنامه ریزی شده موضوع تغییر خط را دنبال کنند و، آگاهانه یا ناآگاهانه، به دین اسلام صدمه وارد کنند. موضع نشریه مکتب اسلام در عناوین و تیترهای مقالات درباره اصلاح و تغییر خط سوءنیت طراحان تغییر خط را آشکار می کند. لذا این مقاله درصدد است، با هدف تبیین دیدگاه های متعدد پیرامون اندیشه تغییر خط فارسی در مجله مکتب اسلام به روش توصیفی-تحلیلی و بررسی مقالات نشریه مکتب اسلام و دیدگاه ها و اظهارنظرهای نویسندگان در این مجله، به یکی از موضوعات مهم تاریخ معاصر کشور پاسخ دهد.