حساسیت مادرانه

هدف این پژوهش تعیین تغییرات بازنمایی و دلبستگی مادرانه به عنوان عناصر مهم نظام مراقبت کنندگی در طول تحول است. 60 زوج مادر و کودک در فاصله سنی 18 تا 60 ماهگی به وسیله پرسشنامه دلبستگی بزرگسال (هازن و شیور، 1987)، مصاحبه مدل درون کاری کودک (زینه، بنویت، بارتون، هیرشبرگ و ریگان، 1994)، ابزار درجه بندی رفتار مادرانه (پدرسون، موران و بنتو، 1999) و ابزار سنجش دلبستگی کودک (واترز و دینز، 1985) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های پژوهش به وسیله آزمون آماری خی دو مورد تحلیل قرار گرفتند و تحلیل آماری نشان داد تفاوت چشمگیری میان ارزش مشاهده شده و مورد انتظار، در متغیرهای پژوهش در سنین متفاوت وجود دارد. نتایج حاکی از این بود که مادران کودکان 40-36 ماهه در مقایسه با مادران کودکان کوچک تر و بزرگ تر به احتمال بیشتری بازنمایی نامتعادل و حساسیت پایین نشان دادند. این امر می تواند درنتیجه بروز رفتارهای استقلال طلبانه و منفی گرایانه بیشتر در این دوره سنی و دشواری هماهنگ کردن خود با نیازهای جدید کودک از سوی مادر باشد. درنتیجه، مراقب ممکن است قادر به حفظ نقش خود به عنوان یک پایگاه ایمن، حساس و همگام با سرعت تغییر در کودک نباشد. این یافته تلویحاتی در مورد تأثیر و نقش رابطه مادر کودک طی این دوره تحول بر ایمنی دلبستگی کودک و لزوم مداخلات آموزشی متناسب با سن به مادران دارد.

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی بازی های درمانی دلبستگی محور با استفاده از روش پسخوراند ویدیویی بر افزایش حساسیت مادرانه و کاهش بازنمایی های منفی کودک از خود و مادر بود. بدین منظور 25 زوج (12 زوج در گروه آزمایش ، 13 زوج در گروه گواه) مادر کودک (3 تا 5 سال) به روش در دسترس از سه مهدکودک و یک مرکز مشاوره در تهران انتخاب شدند و با ابزار رفتار مادرانه (پدرسون، موران و بنتو، 1999) و مجموعه داستان های مک آرتور (امد، ولف و اوپنهایم، 2003) ارزیابی شدند. روش پژوهش شبه تجربی با پیش آزمون پس آزمون و پیگیری بود. مداخله گروه آزمایش شامل هشت جلسه انفرادی و هفتگی به مدت 60 دقیقه بود و مادران گروه گواه، بسته آموزشی متمرکز بر افزایش مهارت های شناختی کودکان را دریافت کردند. نتایج نشان دادند که بازی های درمانی مبتنی بر دلبستگی، حساسیت مادرانه را در گروه آزمایش به طور معنادار افزایش داد و بازنمایی های منفی کودک از خود و مادر نیز در گروه آزمایش کاهش معنادار یافت. یافته های پژوهش نشان دادند که به کار گیری بازی های درمانی با توجه به مؤلفه های نظریه دلبستگی می تواند در توسعه پایگاه ایمن در کودکان پیش دبستانی مؤثر باشد.