قصص الخاقانی

کتاب قصص الخاقانی، شامل تاریخ مختصر صفویان تا پایان روزگار شاه عبّاس دوم است ، بویژه تاریخ مفصّل این پادشاه تا تفصیل فراوان در زمینه فتح قندهار و پایداری بعد از فتح در برابر سپاه شاه جهان گورکانی؛ همچنین این کتاب، شرح حال برخی از دانشمندان، حکیمان و بسیاری از فرمانها و مکاتبات سیاسی را در بردارد. پژوهش حاضر، با روش توضیحی- تحلیلی به بررسی سبکی نوشته یاد شده میپردازد و میکوشد از رهگذر کاوش، در سه سطح زبانی، ادبی و فکری اثر به ارزیابی و نقد سبک شناسانه، اقدام کند. از جمله ویژگیها و جلوههای سبکی این کتاب در سطح زبانی، فراوانی افعال پیشوندی، مرکّب، ماضی استمراری و استفاده از فعل «نمود» و در سطح ادبی، فراوانی تنسیق الصّفات ،تتابع اضافات، بکاربردن سجع، نمود بیشتری دارد. در سطح فکری نیز توجّه ویژه به وقایع تاریخی مهم، مبحث قوانین دربار شاهان و تفکّرات شخصیِ ولی قلی بیگ، نمایان است، همچنین وی با استفاده از استعداد خویش و جانبداری از شاه عبّاس دوم در پی آن است که افتخارات و امتیازاتی حصول کند.

هدف این مقاله بررسی چگونگی بازنمایی انگاره های هویت ایرانی در اندیشه ی ولی قلی شاملو در نگارش کتاب قصص الخاقانی است. عرصه ی تاریخ نگاری محمل مناسبی برای شناختِ برداشت ایرانیان از هویت خود در دوره های مختلف است. شاملو روایت گر دوره ی تثبیت هویت ایرانیان در نیمه ی دوم صفویان است. مقاله به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که انگار ه های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ نگاری شاملو چگونه بازنمایی شده اند؟ بدین منظور با روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر واکاوی متنِ قصص الخاقانی، عناصر هویتی که بر ذهنیتِ شاملو در گزارش رخدادها اثر گذاشته را مورد ارزیابی قرار می دهیم. شاملو در روایت رخدادهای تاریخی زمان خود متأثرِ از بافت ِفرهنگی و گفتمان غالب دوره ی نگارشِ کتابش، با رجوع به حافظه ی جمعی ایرانیان به بازنمایی و ارائه ی روایت معناداری ازگزارش تاریخی اش دست زده است. حضورِ پررنگ عناصر هویت فرهنگی در متنِ رسمی قصص الخاقانی، پویایی وجوه فرهنگی هویت ایرانی را نشان می دهد.