باغ مقبره

 باغ، بخش مهمی از زندگی و معماری ایرانیان بوده و در ساختار معماری و موجودیت آنها سهم شگرفی داشته است. باغ ایرانی، از زمان سومریان، معبد، قصر و آتشکده را احاطه می کرده است. برای ایرانیان هم آب و هم درخت قابل تکریم بوده اند، به همین دلیل درختان در کنار جوی های روان کاشته می شدند. تکریم آب و درخت باغ ایرانی را می سازد. باغ ایرانی نه تنها جای امن و آرام؛ که در عین حال مکانی است برای تفکر یا مذاکرات فلسفی. باغ ایرانی فضایی مقدس است و لذا در فضاهایی که باید مورد تقدیس و تکریم قرار بگیرند از الگوی باغ ایرانی استفاده می شده است. باغ مزارها گونه ای از باغ های ایرانی هستند که در آنها، پیرامون یک مزار یا آرامگاه یا یک بنای یادمان، با الگوی باغ ایرانی آراسته شده است. در ایران و بسیاری از کشورهایی که فرهنگ ایرانی دارند، نمونه های بسیاری از این گونه باغ ها وجود دارد. آرامگاه شیخ احمد واقع در شهرستان تربت جام در میان باغی واقع شده است که با قدمتی نزدیک به 800 سال، آرامگاه مدفن عارف نامی خراسان شیخ الاسلام احمد جامی است. بازشناسی درختان و مسیرهای موجود در اطراف این آرامگاه، حاکی از وجود پلان باغ ایرانی در این مکان است.

الگوی باغ، مفهوم ذهنی مشترک بین هنرمند «باغساز» و«نگارگر» است که در طول تاریخ تحت تأثیر جهان بینی سرزمینهای مختلف بر نمودهای عینی متنوعی دلالت دارد. باغساز و نگارگر ایرانی به واسطه جهانبینی مشترک ایرانی اسلامی موجود در سرزمین و به دنبال درک مشترک از الگوی باغ، بر نمودار عناصر مشترکی از مفهوم باغ اتفاق نظر دارند. باغسازی و نگارگری از زمره هنرهای تجسمی هستند که با حکومت گورکانیان بر هند از ایران به این سرزمین وارد شده اند. جهان بینی و درک مشترک بین نگارگر و باغساز ایرانی، باعث شده نگارنده به دنبال پاسخ این پرسش ها باشد که الگوی باغ در هند توسط نگارگر و باغساز چگونه در آثار نمودار شده است؟ و ازآنجا که باغسازی و نگارگری در هند الگوی ایرانی اسلامی دارند آیا این الگو همچنان در طول تاریخ باغسازی و نگارگری هندی دوام داشته است؟ این مقاله به کمک مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای به مقایسه تطبیقی نمونه هایی از هنر باغسازی و نگارگری هندی با تأکید بر باغ مقبره و نگاره های سبک گورکانی میپردازد. الگوی باغ در باغسازی و به دنبال آن نگارگری هندی تحت تأثیر جهان بینی گورکانی و ویژگی های سرزمین هند از دلالت های معنایی الگوی اولیه خود فاصله گرفته و هویتی مستقل را در قالب زیبایی شناسی تسلط گرا به وجود آورده است. عظمت گرایی بنای داخل باغ، پوشش گیاهی پیرایش شده در فضای داخلی باغ و حضور آب به عنوان آرایه ای تزئینی ویژگی هایی است که نمودار عینی الگوی باغ در نگارگری و باغسازی هندی را تشکیل می دهد.