محفوظ

حسینعلی محفوظ در کتاب متنبی و سعدی مدعی شده که سعدی بسیاری از مضامین ادبی خود را از ادب عرب، به ویژه متنبی، اقتباس کرده است. محفوظ برای اثبات این ادعا، اقدام به دخل و تصرف ناروا در اشعار عربی و فارسی کرده است. همچنین با ارایه شواهد بدیهی و عمومی و نیز مضامین غلط و بی ربط و تکرار آن ها، سعی در نشان دادن تأثیر ادب عربی در اشعار سعدی کرده است. از همه مهم تر، این نویسنده عراقی از شواهدی استفاده کرده است که نه تنها عربی نیستند، بلکه ایرانی اند؛ ازجمله، شواهدی که مولد هستند و، به تصریح صاحب نظران عرب، از ایران قبل از اسلام به ادب عرب نفوذ کرده اند و گوینده آن ها شاعرانی چون ابوالفتح بستی و صالح بن عبدالقدوس اند که خود از ناقلان فرهنگ ایرانی به فرهنگ عرب بوده اند. در این تحقیق، علاوه بر نقد ساختاری این اثر، نشان داده ایم که ده ها مضمون از شواهد محفوظ، ایرانی است و این در حالی است که این اثر در شرح و تحلیل گلستان و بوستان به شدت مورد استقبال قرار گرفته است.

نحاول من خلال الدراسه النصیه التطبیقیه ف حص روایه "رحله ابن فطوّمه" للروائی المصری نجیب محفوظ بناءاً وتشکیلاً ، ولعلّ أهمّ خصائص إتقانها احتواؤها علی استدعاء تراث الأدب الصوفی والروحی، ما جعل هذه الروایه تنحو نحواً خاصاً به لتلبیه استلهامات الروائی الفنیه فی البحث عن الحقیقه والکمال الروحی عبر تجربه صوفیه للحب. طموح نجیب محفوظ إلی إغناء تجربته الروائیه بتطویع معنی الحب فی القصص الصوفیه الإیرانیه مثل قصه " الشیخ صنعان والفتاه الرومیه " للعطار النیسابوری ، أسهم فی صیاغه البنیه الصوفیه للروایه فکرهً وجمالیاً ومثّل صوره إبداعیه تثیر ه ذا السؤال: کیف استدعی نجیب محفوظ الفکره الصوفیه المهیمنه فی نص الشیخ صنعان فی رحله ابن فطوّمه؟ قد کانت دراسه الروایه عبر المنهج التحلیلی - التطبیقی رغبهً فی الوقوف علی تجلیات الخطاب الصوفی ومظاهر قصه الشیخ صنعان فی روایه محفوظ ومحاوله للکشف عن الدلالات الإیحائیه کدور المرأه فی تحقیق النمط الصوفی وأبعاد الرؤیا أو الخیال والسفر من رحله البلدان إلی سفر القلوب والإمعان فی الفکر وفی إنتاج المعنی الصوفی.