معیار و معیارسازی

جریان امامت شیعی برای نخستین بار در عهد امام جواد (علیه السلام) با پرسش هایی متفاوت مواجه گردید. همین امر موجب شد تا آن حضرت از جایگاه ویژه و متمایزی برخوردار شود. حضرت با اینکه در خردسالی به امامت رسید، به خوبی توانست پاسخگوی مشکلات و پیشامدها باشد؛ چه در حوزه سیاست و اجتماع و چه در عرصه اندیشه و باورها. امام جواد (علیه السلام) مسیر امامت شیعی را با طراحی درست به پیش برد، به گونه ای که پس از آن حضرت دیگر انشقاق ماندگاری در مذهب شیعه و جریان امامت رخ ننمود. امام (علیه السلام) به جهت حضور در دوره خاصی از تاریخ، تکلیف ویژه ای یافته بود که دیگر امامان (علیهم السلام) بدان مأمور نشده بودند؛ مأموریت معیاربودن و معیارسازی برای آینده تفکر مذهبی؛ الگویی که تا عصر غیبت تداوم یافت. مقاله می کوشد تا نقش معیاری امام (علیه السلام) را به کوتاهی کاویده و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چرا امام (علیه السلام) به چنین نقشی متمایز شده است؟ فرضیه اصلیِ نوشتار این است که امام (علیه السلام) به سبب واقع شدن در دوره عقل گرایی و هجوم اندیشه های انتقادی، با ارائه معیار در مقام تنزیه اندیشه اسلامی برآمد و به رغم همه هجوم های سیاسی و فکری، توانست الگویی ماندگار در تاریخ شیعه ارائه دهد.