شاخص اقلیم تعطیلات (HCI)

گردشگری یکی از بزرگ ترین بخش های اقتصادی در سطح جهان است. برای گردشگران، آب و هوا یکی از مؤلفه های اصلی گردشگری است. هدف از این پژوهش ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهر ارومیه با استفاده از شاخص اقلیم تعطیلات (HCI) و شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و مقایسة این دو شاخص برای مشخص کردن تأثیر عناصر اقلیمی بر فعالیت گردشگری است. برای محاسبة این شاخص ها از داده های روزانة حداکثر دمای هوا، میانگین دمای هوا، حداقل رطوبت نسبی، میانگین رطوبت نسبی، بارش، پوشش ابر، ساعات آفتابی، و سرعت باد در دورة زمانی 1981 2010 استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد هر دو شاخص  TCIو HCI دارای اوج تابستانه اند و در ماه های ژوئن، ژوئیه، آگوست، و سپتامبر شرایط ایده آلی برای گردشگری و تفریح دارند. مقایسة دو شاخص در ارزیابی شرایط اقلیمی نشان داد که عمدتاً امتیازات شاخص HCI در بیشتر مواقع بیشتر از TCI است. علت اختلاف امتیاز بین دو شاخص اختلاف در وزن مؤلفه ها و سیستم رتبه دهی متغیرهاست. در کل، می توان گفت شاخص HCI به دلیل ارزیابی دقیق تر شرایط آب و هوا برای گردشگری و همچنین توجه به آرای گردشگران در شناسایی شرایط ایده آل اقلیمی بهتر از شاخص TCI است.

آب و هوا مهمترین عامل در توسعه صنعت گردشگری محسوب می شود و تأثیر قابل توجهی بر فرآیند تصمیم گیری گردشگران دارد. یکی از مهمترین نیازهای گردشگران، آگاهی از وضعیت اقلیمی و زمان های مساعد برای گردشگری است. بنابراین شناسایی و توجه به ویژگی های محیطی ازجمله زمان سفر بر پایه داده های اقلیمی در شهرها، امری لازم و ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت اقلیم گردشگری شهری در استان آذربایجان غربی با استفاده از شاخص اقلیم تعطیلات (HCI) انجام گرفته است. بدین منظور داده های هواشناسی روزانه 8 شهر اصلی استان برای بازه زمانی ده ساله (2017-2008) گردآوری گردید و بعد از پردازش داده ها و تهیه بانک اطلاعاتی، مقادیر شاخص HCI به تفکیک روز و ماه-های سال محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که شهر مهاباد با 197 روز بیش ترین تعداد روزهای توأم با آسایش را در بین شهرهای استان دارد. بعد از آن خوی با 192 روز، سلماس با 182 روز، ارومیه و پیرانشهر با 181 روز، سردشت با 171 روز، تکاب با 164 روز و ماکو با 155 روز در رده های بعد قرار می گیرند. در این روزها شرایط ایده آل و عالی برای تفریح و گردشگری در این شهرها وجود دارد. همچنین ماه های می و سپتامبر، بهترین ماه ها برای انجام فعالیت های گردشگری در استان محسوب می شوند.