ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی

طرح «پیرایش شهری و حذف زوائد بصری» در محور تاریخی ناصرخسرو به منظور کاهش اغتشاشات بصری و تشخص بخشی به نماها و فضاهای با ارزش این محور، از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران در حال انجام است. در این راستا سؤال اصلی این است که آیا اقدام مداخله ای پیرایش شهری و حذف زوائد بصری، باعث ایجاد بستری برای تحقق کارکردهای تاریخی، فرهنگی و گردشگری این محور خواهد شد؟ مقاله ی حاضر با استفاده از روش توصیفی، پیمایشی، میدانی و ابزارهای پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده نشان می دهد که عدم توجه به اسناد بالادستی و مغفول ماندن مؤلفه های رویکرد توسعه ی پایدار همچون امنیت و هویت در طراحی این پروژه، عاملی مختل کننده در اثرگذاری طرح خواهد بود.در عین حال اگر اقدام مداخله ای با رعایت پیشنهادهای تحقیق حاضر انجام پذیرد، شاهد تحقق اهدافی چون تقویت حس تعلق به مکان، افزایش احساس رضایت و اعتماد شهروندان به مدیریت شهری، کاهش خروج سکنه از این محور، کاهش روند تبدیل کاربری مسکونی به تجاری، رونق کسب و کار و افزایش گردشگری و تردد در اینجا خواهیم بود.

موضوع "ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی" طرح ها و پروژه های در ایران در سال های اخیر مطرح شده است. این ارزیابی در مورد آن دسته از طرح ها و لوایح که دامنه تأثیرگذاری آنها در سطح ملی است، مانند طرح های تحقیقاتی انجام شده در وزارت خانه ها و سازمان های بزرگ ضروری تر است. در نخستین بند سیاست های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1389/10/15 ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب و نیز در ماده (2) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، و در بند 9 سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در سال جاری، تهیه پیوست اجتماعی و فرهنگی برای طرح های مهم و جدید مورد تاکید و تصویب قرار گرفت. شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در تاریخ 92/1/21 «نظام نامه پیوست فرهنگی طرح های مهم وکلان کشور» را تصویب و ابلاغ نمودند. بنابراین، داشتن پیوست اجتماعی برای همه طرح ها و برنامه های کلان در کشور الزامی است. بر همین اساس کلیه طرح ها و برنامه های کلان سازمان تأمین اجتماعی از ابتدا با یک پیوست همراه شده تا اثرات این برنامه و سیاست ها بر ذی نفعان این حوزه من جمله مردم، صندوق ها و سایر اجزای نظام تأمین اجتماعی مشخص شود. هدف و روش : هدف از انجام این مطالعه شناسایی انواع پیامدهای احتمالی و اقدامات تعدیلی متناسب با ماهیت تاثیرات اقدامات، برنامه ها و سیاست ها قبل یا حین انجام است. روش پژوهش مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و جمع آوری اطلاعات مربوط به مسئله و مطالعات مرتبط به روش کتابخانه ای در خصوص ارزیابی تاثیر اجتماعی است. نتیجه: از آنجا که سازمان تأمین اجتماعی دارای برنامه های عمرانی، درمانی، حمایتی، بیمه ای و حکمرانی شرکتی است، سنجش دقیق تأثیرات اجتماعی برنامه ها و سیاست ها بر جامعه هدف، نیازمند ارزیابی تاثیرات اجتماعی، فرهنگی پروژه ها قبل از انجام یا بررسی مجدد برنامه ها به منظور کاهش اثرات منفی اجتماعی و فرهنگی آنها بر جامعه هدف است. انجام این گونه مطالعات می تواند به گفتمان سازی در زمینه شناسایی و اهمیت انجام ارزیابی تاثیر اجتماعی فرهنگی طرح ها و... به منظور کاهش پیامدهای احتمالی، تعدیل یا اصلاح تصمیمات و سیاست های کلان در حوزه تامین اجتماعی کمک شایانی نماید.

امروزه توجه به رشد و توسعه کتاب و کتاب خوانی یکی از شاخص های توسعه فرهنگی یک جامعه محسوب می گردد. پژوهش حاضر باهدف بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی احداث کتابخانه در سطح محله ده ونک شهر تهران انجام شده است. با عنایت به رویکرد انسانی محیطی، می توان سه تغییرات مداخله ای شامل: اجتماع محلی، فرصت های فراغتی و رفتار کتاب خوانی موردتوجه قرار داد و درنهایت به سنجش تأثیرات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی این اقدام توسعه ای پرداخت. در مطالعه حاضر ابتدا از روش تحلیل تماتیک و بعد از روش پیمایش استفاده شده است. در میان آثار مختلف احداث کتابخانه، پیامدهایی از قبیل کاهش ایمنی عبور مراجعان در سطح خیابان، کاهش آسایش روحی و روانی همسایگان پروژه، درگیری بین همسایگان و مراجعان کتابخانه به خاطر مزاحمت، مشکل جای پارکینگ همسایگان پروژه از مهم ترین پیامدهای منفی بعد از تأسیس کتابخانه ده ونک محسوب می شوند. از سوی دیگر آثاری از قبیل بهبود دسترسی به فضای کتابخانه، موفقیت محصلان در امتحانات و کنکور، رونق کسب وکار مجاور پروژه، افزایش سرمایه اجتماعی نهادی از طریق ارتباط بین مدرسه و کتابخانه، کاهش آسیب های اجتماعی و بالا رفتن سطح آگاهی و توسعه فرهنگی محله از مهم ترین پیامدهای مثبت توسعه و احداث کتابخانه می باشند. با عنایت به رخدادهای احتمالی آینده پروژه، برحسب دو عامل مهم «نحوه برنامه ریزی و مدیریت اجرایی» و نیز «نحوه جلب رضایت و مشارکت اجتماعی»، چهار سناریوی شکست، جبران، استقبال و امید برای کاهش پیامدهای منفی و افزایش آثار مثبت می توان پیش بینی نمود.