واقع‌گرایی اخلاقی

بحث از هستی‌شناسی حقایق اخلاقی از مهم‌ترین مسایل فلسفه‌ی اخلاق به شمار می‌رود و اتخاذ دیدگاه مناسب و شایسته در این وادی، تأثیری مهم و چشمگیر بر سایر مباحث و قلمروهای فلسفه‌ی اخلاق خواهد داشت. در هستی‌شناسی بحث از واقع‌گرایی و غیر‌واقع‌گرایی مطرح است. واقع‌گرایی بدین معناست که موجوداتی بیرون از عالم ذهن و ادراک وجود دارند؛ در مقابل، غیر‌واقع‌گرایی بدین معناست که چنین موجوداتی وجود ندارند، یا دست‌کم در وجود آنها تردید است. از آن‌جا که در این مقاله بر آنیم یکی از دیدگاه‌های ناشناخت‌گرایی اخلاقی را در مقابل با واقع‌گرایی بررسی نماییم لذا در مقدمه به طور اختصار کلیاتی از واقع‌گرایی اخلاقی بیان می‌شود؛ سپس به بیان دیدگاه ناشناخت‌گرایی و نقد آن می‌پردازیم.

یکی از مباحث وجود شناختی در فلسفه اخلاق، ساختار گزاره اخلاقی است؛ به این معنا که آیا مدلول قضیه ای مثل «راست گویی خوب است» اخبار است یا انشا؟ آیا انسان خوب بودنِ راست گویی را کشف می کند یا خوب بودن را برای راست گویی جعل می کند؟ نوشتار حاضر با بررسی آثار ابن سینا به روش توصیفی تحلیلی درمی یابد که برخی مبانی او همچون مبدئیت شریعت الهی برای اخلاق و مشهوربودن قضایای اخلاقی، با دیدگاه جعل قضایای اخلاقی سازگار است. ولی دیگر اظهاراتش، ازقبیل قراردادن اخلاق ذیل مباحث فلسفه و برهان پذیری گزاره های اخلاقی، غیرواقعی و ناشناختی بودن گزاره های اخلاقی را نفی می کند. از مجموع دیدگاه های شیخ الرئیس به این نتیجه می رسیم که دلایل واقعی بودن اخلاق قوی تر است و ابن سینا معتقد به اخباری بودن گزاره های اخلاقی است.