بلای طبیعی

این اصل که زیان باید توسط وارد کننده آن جبران گردد در همه نظامهای حقوقی مورد وفاق است. اما آیا می توان دولت را به عنوان مسئول تامین امنیت و رفاه شهروندان تابع این قاعده قرارداد و در زمان وقوع بلای طبیعی آن را مسئول جبران خسارات وارده دانست؟ ق.م.ب.ک دولت را مسئول جبران خسارات ناشی از بلایای طبیعی( به عنوان یکی از مصادیق مخاطره منجر به بحران) در حق اشخاص آسیب دیده دانسته. این در حالی است که خسارات ناشی از بلایای طبیعی قابل انتساب به عملکرد دولت نبوده و در نتیجه نمی توان مسئولیت را مسئولیت مدنی به معنای خاص کلمه دانست. فرض پژوهش آن که ماهیت این مسئولیت تکلیفی است که قانون گذار در راستای وظیفه بازسازی و بازتوانی (یکی از مراحل مدیریت بحران ) به عهده دولت قرار داده وحاکمیت را به عنوان پاسدار حقوق طبیعی ملزم به تهیه حداقل های لازم جهت ادامه حیات برای افراد آسیب دیده کرده. اما در فرضی که دولت در انجام هر یک از مراحل مدیریت بحران در هنگام بروز بلای طبیعی کوتاهی کند و از آن محل آسیبی متوجه اشخاص گردد مسئولیت جبران خسارت به عهده آن خواهد بود. به عبارتی با تصویب قانون مدیریت بحران بر دامنه مسئولیت دولت در ماده 11 قانون مسئولیت مدنی افزوده شده زیرا به موجب این قانون دولت در اعمال حاکمیت در دو فرض مسئول خواهد بود؛ 1.مواردی که به حکم قانون مسئول شناخته شود(تکلیف به جبران در راستای وظیفه بازسازی و بازتوانی). 2.موردی که در اعمال حاکمیت مرتکب تقصیر گردد(کوتاهی در انجام هریک از مراحل مدیریت بحران).

زمینه و هدف : سیل یکی از زیان بارترین بلایای طبیعی است که سالیانه خسارت های جانی و مالی بسیاری به جوامع انسانی در سراسر جهان وارد می سازد؛ به طوری که در مقیاس جهانی 40 درصد از تعداد کل بلایای طبیعی و 26 درصد از کل مرگ ومیر ناشی از بلایای طبیعی برآمده از سیلاب است. هدف این پژوهش، بازنمایی تجربه زیسته فرماندهان و مدیران انتظامی استان های لرستان و خوزستان در بحران ناشی از حادثه سیلاب سال 1398 بود. روش : پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ نوع رویکرد، پژوهشی کیفی است که در چهارچوب روش پدیدارشناختی انجام شد. تعداد نمونه ها بر اساس اصل اشباع نظری تعیین شد و بر این اساس، در چهارچوب نمونه گیری هدفمند از مشارکت 35 نفر از فرماندهان و مدیران انتظامی لرستان و خوزستان بهره گیری شد. مصاحبه نیمه ساختاریافته برای گردآوری داده ها؛ و تحلیل مضمونی دوسطحی به شیوه اسمیت و اسبورن برای تجزیه وتحلیل داده ها به کار رفت. یافته ها : مضامین اصلی به دست آمده از بازنمایی تجربه زیسته مشارکت کنندگان عبارت اند از: ضعف آموزش های قبل از بحران؛ همکاری و تعامل برون سازمانی؛ پیشگیری، کنترل و مقابله با جرم و بی نظمی؛ کمک به مأموریت امداد و نجات؛ تفویض اختیار در سلسله مراتب فرماندهی؛ تاب آوری جسمی و روانی؛ الگوهای رفتاری؛ دستورالعمل ها، رویه های جاری و شیوه های اجرایی؛ فرماندهی بحران؛ مشارکت اجتماعی؛ لجستیک انتظامی؛ حمایت از خانواده کارکنان ساکن در منطقه سیل زده؛ و خدمات مشاوره ای بعد از عملیات مدیریت بحران. نتیجه گیری : نتایج پژوهش بیانگر چالش ها، مشکلات و همچنین تجربه مثبت و موفقیت آمیز فرماندهان و مدیران انتظامی در بحران سیلاب استان های لرستان و خوزستان در سال 1398 است. برآیند نتایج پژوهش دربردارنده رهیافت های کاربردی برای مدیریت انتظامی بحران های طبیعی ازجمله سیل است.