سلمان رشدی

سلمان رشدی، نویسنده هندی الاصل دارای تابعیت انگلستان، در سال 1988 میلادی، رمانی 547 صفحه‌ای با عنوان آیات شیطانی، در انگلستان به چاپ رساند. سلمان رشدی کوشید در این کتاب با زبان تخیل، قرآن، زندگی پیامبر اسلام، یاران نزدیک ایشان و به طور کلی همه مقدسات اسلامی را به استهزا بگیرد که پس از انتشار این کتاب اعتراض‌های گسترده‌ای در کشورهای اسلامی به ویژه هندوستان و پاکستان برخلاف آن صورت گرفت، ولی هیچ‌کدام به اندازه فتوای حضرت امام خمینی (ره) بازتاب جهانی نداشت. امام پس از کسب اطلاعات و آگاهی لازم از جوانب مختلف مفاد کتاب و انتشار آن، طی اعلامیه‌ای مختصر، موضع‌گیری قاطع خویش را به جهانیان اعلام کرد. این مقاله، به مفاد کتاب آیات شیطانی و ابعاد مختلف فتوای حضرت امام خمینی (ره)پرداخته شده است.

سابقه اندیشه سیاسی افراد را معمولاً در متونی که بیانگر این اندیشه هاست جستجو می کنند، ولی در خصوص سیاستمداران، بررسی عملکردها و موضع گیری های سیاسی آنان نیز علاوه بر آثار مدون آنان مورد توجه واقع می شود. از طرف دیگر نگاه موجود به قواعد حاکم بر صحنه بین المللی و الگوهای جداسازی حکومت ها (وجه خارجی حاکمیت) و جداسازی افراد در صحنه بین المللی (تابعیت) می تواند در تبیین نگاه ویژه آن ها به قواعد بین الملل روشنگر باشد. سؤالی که در اینجا مطرح است آن است که آیا در نگاه امام خمینی(ره) قواعد حاکم بر صحنه بین المللی بطور مطلق قابل پذیرش هستند؟ اگر نیستتند ملاک و میزان پذیرش یا عدم پذیرش این قواعد در چیست؟. مسلم آن است که همه کشورها در چارچوب منافع ملی خود و بر اساس قدرت خویش قائل به محدودیت هایی برای این قواعد هستند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی به این نتیجه رسیده ایم که در نگاه امام خمینی(ره) شاخص مهم دیگری به ملاک های فوق اضافه  شده و آن «عدم تعارض این قواعد با اصول ثابت و مسلم اسلامی» است و چنین به نظر می رسد که ایشان با مبنا قرار دادن این اصول، آن بخش از قواعد حقوق بین الملل را که صرفاً بر مبنای اندیشه های غرب شکل گرفته را به چالش می کشاند.