انتقال مرگ و میر

"به جرات می توان گفت که تا اواسط قرن هیجدهم میلادی شاخص امید زندگی در بدو تولد (شانس متوسط زندگی برای یک نوزاد) در هیچ کشوری به رقمی بالاتر از 35 سال نرسیده بود. در اواسط قرن نوزدهم شاخص امید زندگی در تعدادی از کشورهای اروپای غربی و شمالی به 40 سال رسیده است. این افزایش بی سابقه در امید زندگی در مدتی نسبتاً کوتاه را مرحله انتقالی مرگ و میر نام نهاده اند. معمولا در طی مرحله انتقالی علل مرگ و میر از بیماریهای عفونی و انگلی (برون زا) به بیماریهای غیر عفونی و انگلی (درون زا) تغییر می یابد. بدین ترتیب مرحله انتقالی مرگ و میر ملازم با انتقال اپیدمیولوژیک است. از آنجایی که تعریف و اندازه گیری مرگ و میر پیچیدگی های چندانی ندارد، شاخص های مرگ و میر و علل فوت مدتها در ارزیابی وضعیت بهداشت به طور بلامنازع به کار گرفته می شدند. در چند دهه اخیر صاحبنظران شاخص های مرگ و میر را که معرفهای غیر کافی برای ارزیابی وضعیت بهداشتی هستند، مطرح و درباره آن بحث کرده اند و این نظر که اتکا به شاخص های مرگ و میر به تنهایی نمی‌تواند ارزیابی درستی از وضعیت بهداشتی به طور فزاینده ای مورد توجّه قرار گیرد. "

در این مقاله رابطه مرگ و میر با توسعه اقتصادی- اجتمایع استان های ایران، بر مبنای فرضیه "هر چه درجه توسعه یافتگی استان ها بیشتر، میزان مرگ و میر آنها کمتر"، بررسی شده است. درباره مرگ و میر و ارتباط آن با توسعه در کشورهای جهان سوّم دو دیدگاه متفاوت وجود دارد: گروهی بر این عقیده اند که در سالهای پس از جنگ، کاهش مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه، مستقل از توسعه اقتصادی- اجتماعی و تنها در اثر ارتباط با کشورهای پیشرفته صنعتی و وارد کردن تکنیک درمان و کنترل بیماری ها از این کشورها بوده است. در مقابل گروه دوم کاهش مرگ و میر را در توسعه اقتصادی- اجتماعی جستجو می کنند و بر این عقیده اند که در شرایط نامناسب بهداشتی و عدم تعادل و تناسب در توزیع امکانات اقتصادی و اجتماعی بایستی همچنان شاهد نابرابری در کاهش مرگ و میر و افزایش شاخص امید زندگی در بدو تولد باشیم. یافته های این بررسی دیدگاه های مربوط به گروه اوّل را با وضوح بیشتری مطرح و دیدگاه گروم دوم را تایید می‌کند. نتایج این بررسی حاکی است که رابطه ای مستقیم و معنی دار بین امید به زندگی در بدو تولد و توسعه در استان های ایران وجود دارد

نظریه انتقال جمعیت با سابقه ای طولانی به عنوان یکی از پایدارترین دستگاه های مفهومی در جهت تبیین تاریخی، اجتماعی تحولات جمعیت ها مطرح شده است. طی فرایند انتقال مرگ و میر، علل مرگ نیز دستخوش تغییرات اساسی می شوند. نظریه انتقال اپیدمیولوژیک بر تغییرات پیچیده الگوهای سلامتی و بیماری ها، روابط متقابل موجود میان این الگوها، عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیستی و جمعیت شناختی موثر بر آن ها و ...