شرکت لیانازوف

در مقاله حاضر که عمده‏ترین مأخذ آن مجموعه «اسناد قراردادها»ی سازمان اسناد ملی ایران است، سعی شده است به این پرسش مهم پاسخ داده شود که آیا انقلاب مشروطه برای جامعه ایران پیامدهای مدنی داشته است؟ با استفاده از تعدادی اسناد مربوط به بانک استقراضی، شرکت برادران لینچ، شرکت روسی خوشتاریا، خزانه‏داری کل، شرکت لیانازوف‏ها، و شرکت آمریکایی قره‏گوزیان در قزوین، روشن می‏شود که ایران عصر مشروطه به فضای جدیدی گام نهاد و واکنش‏های مدنی که کم و بیش از خود نشان داد، بیانگر این حقیقت است که آن تجربه را آغاز نموده است. یعنی تجربه ناتمامی که جامعه ایران با گذشت زمان آن را کارآمدتر و پخته‏تر نشان می‏دهد.