فصلنامه علوم حدیث

یکی از معیارهای مهم در ارزیابی مقالات علمی، اعم از پژوهشی و ترویجی، انتخاب عنوان مناسب است. صاحب نظران روش شناسی پژوهش های علمی، معیارهایی از قبیل جزئی بودن، گویایی، جذابیت، اختصار، دقت و تازگی را برای عناوین مقالات پژوهشی برشمرده اند که پای بندی به این معیارها در انتخاب عناوین مقالات پژوهشی ضروری است. مقاله حاضر، برای یافتن پاسخ این مسئله که نویسندگان و داوران مقالات علمی در حوزه دین پژوهی، چه میزان به معیارهای انتخاب عنوان توجه داشته اند، با روشی آمیخته از توصیف، تطبیق و نقد، عناوین 86 مقاله از مقالات فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث را، به عنوان نمونه، بر اساس معیارهای یادشده، ارزیابی و نقد نموده است تا از این رهگذر ضمن بیان میزان توجه یا بی توجهی مؤلفان و داوران به این معیارها، شیوه درست انتخاب عناوین علمی برای مقالات پژوهشی دینی را نیز، برای پژوهش های آتی تبیین نماید.

مجلات علمی مهم ترین ابزار اشاعه یافته های تحقیقاتی محسوب می شوند و نیاز است مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. بررسی وضعیت مجلات با رویکرد علم سنجی از جمله مهم روش های ارزیابی عملکرد علمی آن هاست. پژوهش حاضر در نظر دارد، فصلنامه «علوم حدیث» را به عنوان اولین و مؤثرترین نشریه در زمینه علوم حدیث، با رویکرد علم سنجی مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. این پژوهش به شکل پیمایشی و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. تمامی مقالات فصلنامه علوم حدیث شامل 460 مقاله، جامعه این پژوهش را تشکیل می دهد. داده ها از پایگاه ISC استخراج شده و با فنون هم رخداد واژگان و شبکه هم نویسندگی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی داده ها نشان داد که شبکه موضوعی فصلنامه بر اساس تکنیک هم رخداد واژگان از 11 خوشه تشکیل شده است. همچنین شبکه هم نویسندگی از دو خوشه اصلی و سیزده خوشه کوچک تشکیل شده است. بزرگ ترین خوشه با محوریت محمدکاظم رحمان ستایش شکل گرفته است محوریت پرتولیدترین دانشگاه، دانشگاه تهران بود، اما نقش دانشگاه قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه قم نیز قابل توجه بود. بیشتر مقالات به شکل تک نویسندگی بودند؛ یعنی 39۶ مقاله (8۶ درصد) به شکل تک نویسنده بوده اند و رتبه دوم با 13 درصد به مقالات دو نویسنده ای اختصاص دارد. نتایج این پژوهش می تواند بالقوه اطلاعاتی برای تصمیم گیری درباره این فصلنامه در اختیار مسئولان آن قرار دهد تا درباره روندهای موضوعی پیش رو بازاندیشی کنند. نویسندگان و پژوهش گران می توانند از نتایج این تحقیق برای تعیین موضوعات پژوهشی و نشر آثار خود در فصلنامه استفاده کنند.