راهنمای برنامه درسی

هدف از مقاله حاضر بررسی میزان انطباق اهداف راهنمای برنامه های درسی مختلف تحصیلی (ابتدایی و راهنمایی) با اهداف مصوب شورای عالی آموزش و پرورش است. نمونه آماری پژوهش عبارت از تمامی راهنمای برنامه های درسی مواد درسی دوره های تحصیلی است. برای مقایسه اهداف راهنمای برنامه های درسی با اهداف مصوب، از مدل جرج بردی (1969) در چهار مرحله توصیف ، تفسیر ، همجواری و مقایسه استفاده شد. نتایج نشان داد در مجموع 44% از اهداف مصوب این دوره ها با هیچکدام از اهداف راهنمای برنامه های درسی این دوره پوشش داده نشده است. اهداف حیطه دانشی در راهنمای برنامه های درسی این دوره، بیش از حیطه دانشی و مهارتی اهداف مصوب و اهداف حیطه نگرشی کمتر از حیطه نگرشی اهداف مصوب مورد توجه قرار گرفته است. نتایج نشان داد توجه متعادلی به حیطه های سه گانه یادگیری نشده و اهداف تدوین شده در حوزه شناختی و مهارتی است.

رویکرد ارتباطی به آموزش زبان های خارجی که در مقابل رویکرد سنتی روش دستور ترجمه و روش شنیداری- گفتاری و به منظور غلبه بر محدودیت های روش سنتی، ابتدا به عنوان یک گزینه مطرح شد، در روند رشد خود به کمک یافته های پژوهشی حوزه زبان آموزی تقویت و در حال حاضر، در بسیاری از کشورها، به ویژه کشورهای آسیایی و خاورمیانه، به رویکرد غالب و انتخابی در آموزش زبان خارجی تبدیل شده است. پژوهش های متعددی که به مطالعه برنامه درسی دوره متوسطه در کشورمان پرداخته اند، ناکارآمدی آموزش زبان در این دوره را تأیید کرده و غالباً دلیل این ناکارآمدی را رویکرد سنتی برنامه درسی دانسته اند.  در راستای بهبود کیفیت زبان آموزی در دوره متوسطه، دفتر برنامه ریزی و تألیف کتاب های درسی، در سال 84 ،کمیته ای تشکیل داد که در آن گروهی از کارشناسان گروه زبان های خارجی دفتر تألیف و تعدادی از استادان متخصص آموزش زبان های انگلیسی آلمانی و فرانسه شرکت داشتند.به این کمیته مأموریت داده شد تا با برگزاری جلسه های منظم، راهنمای برنامه درسی زبان های خارجی را تهیه کند. این کمیته پس از یک سال و نیم کار منظم، راهنمای برنامه را تهیه و تدوین کرد. این راهنما در اردیبهشت سال 1389 در نشستی یک روزه، با حضور مدیران و کارشناسان گروه های درسی به نقد گذاشته شد. این مقاله بر آن است تا با مراجعه به مستندات راهنمای تولید شده، محورهای اصلی آن را معرفی ، نقد و با بحث کردن درباره بسترهای لازم برای اجرای برنامه ، چالش ها و فرصت های فرایند اجرای برنامه را مطرح کند. از آنجا که توفیق در ایجاد تغییرات مثبت در برنامه درسی، مستلزم طرح شفاف بحث های مرتبط با تغییر در سطح عام و پیگیری آنها تا اقناع کامل همه دست اندرکاران امر تغییر است، در این مقاله تلاش شده تا با مطرح کردن بحث ها، زمینه دستیابی به این هدف فراهم شود.  

این پژوهش با هدف بررسی میزان اعتبار علمی برنامه درسی آموزش آداب و مهارت های زندگی از دیدگاه صاحب نظران انجام شده است.  نمونه آماری شامل 55 نفر متخصصان حوزه های مرتبط می باشد و اطلاعات لازم با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه و تحلیل مباحث جلسات نقد و بررسی راهنمای برنامه لازم جمع آوری شده است. نتایج این پژوهش حاکی از ضرورت بازنگری در تعریف ارائه شده از آداب و مهارت های زندگی ، مبانی نظری حاکم بر اصول برنامه ، رویکرد حاکم بر برنامه ، توجه به تفاوت های جنسیتی در برنامه و همچنین رعایت یک نقشه مفهومی مناسب برای سطوح ابتدایی تا متوسطه، تعیین درس های حامل ، توجه ویژه به صلاحیت های حرفه ای معلمان و الزامات اجرایی برنامه است. نکته حائز اهمیت این که متخصصان تأکید فراوانی بر غنی سازی برنامه های درسی مستقل و تلفیقی از نظر حوزه یادگیری آموزش آداب و مهارت های زندگی برای دانش آموزان داشتند. از جمله ویژگی های خاص و بومی این برنامه آن که علاوه بر مهارت های زندگی که در نظام های آموزشی دنیا مطرح است ، بحث آداب زندگی نیز با آن همراه شده است.